ऐसी अक्षरे

:- कथा
:- कविता
:- लेख
:- अनुवाद
:- हिंदी
:- English
:- संग्रह
:- इतर

मंदार शिंदे
Mandar Shinde

Wednesday, September 29, 2010

चोरी


मी चोरली शायरी त्यांची, जगाला ओळख ज्यांची
मी पाटी लावली माझी, काढून पाटी त्यांची,
आवडली तर 'वाह' म्हणा, नावडली तर 'छीथू'
कशाला उचलता चादर, आत उघडीच शरीरे सर्वांची.

Share/Bookmark

Monday, September 27, 2010

स्वातंत्र्यदेवीची विनवणी - कुसुमाग्रज

नोव्हेंबर १९९६ मध्ये दै. सकाळ ने कुसुमाग्रजांची 'स्वातंत्र्यदेवीची विनवणी' ही कविता प्रसिद्ध केली. निमित्त होते भारतीय स्वातंत्र्याच्या सुवर्णमहोत्सवाचे! स्वातंत्र्य मिळून पन्नास वर्षे लोटली तरी आपण स्वातंत्र्यदेवीला नुसते अभिवादनच करीत राहिलो. यावर स्वतः स्वातंत्र्यदेवता हात जोडून आपल्याला विनविते आहे की, मला आता अभिवादन करणे पुरे झाले, काही ठोस कृती करा.

स्वातंत्र्यदेवीची विनवणी

पन्नाशीची उमर गाठली अभिवादन मज करू नका।
मीच विनविते हात जोडूनी वाट वाकडी धरू नका।।

सूर्यकुलाचा दिव्य वारसा प्रिय पुत्रांनो तुम्हा मिळे।
काळोखाचे करून पूजन घुबडांचे व्रत वरू नका।।

अज्ञानाच्या गळ्यात माळा, अभिमानाच्या घालू नका।
अंध प्रथांच्या कुजट कोठरी, दिवाभितासम दडू नका।।

जुनाट पाने गळून पालवी नवी फुटे हे ध्यानी धरा।
एकविसावे शतक समोरी सोळाव्यास्तव रडू नका।।

वेतन खाऊन काम टाळणे हा देशाचा द्रोह असे।
करतिल दुसरे बघतिल तिसरे असे सांगुनी सुटू नका।।

जनसेवेस्तव असे कचेरी ती डाकूंची नसे गुहा।
मेजाखालून मेजावरतून द्रव्य कुणाचे लुटू नका।।

बोथट पुतळे पथापथावर ही थोरांची विटंबना।
कणभर त्यांचा मार्ग अनुसरा वांझ गोडवे गाऊ नका।

सत्ता तारक सुधा असे पण सुराही मादक सहज बने।
करीन मंदिरी मी मदिरालय अशी प्रतिज्ञा करू नका।।

प्रकाश पेरा अपुल्या भवती दिवा दिव्याने पेटतसे।
इथे भ्रष्टता तिथे नष्टता शंखच पोकळ फुंकू नका।।

पाप कृपणता पुण्य सदयता संतवाक्य हे सदा स्मरा।
भलेपणाचे कार्य उगवता कुठे तयावर भुंकू नका।।

गोरगरीबा छळू नका। पिंड फुकाचे गिळू नका।
गुणीजनांवर जळू नका।
उणे कुणाचे दिसता किंचित देत दवंडी फिरू नका।
मीच विनविते हात जोडुनी वाट वा़कडी धरू नका।।

परभाषेतही व्हा पारंगत ज्ञानसाधना करा, तरी।
माय मराठी मरते इकडे परकीचे पद चेपु नका।।

भाषा मरता देशही मरतो संस्कृतिचाही दिवा विझे।
गुलाम भाषिक होऊनि अपुल्या प्रगतिचे शिर कापु नका।।

कलम करी ये तरी सालभर सण शिमग्याचा ताणू नका।
सरस्वतीच्या देवळातले स्तंभ घणाने तोडू नका।।

पुत्र पशुसम विकती ते नर, नर न नराधम गणा तया।
परवित्ताचे असे लुटारू नाते त्याशी जोडु नका।।

स्वच्छ साधना करा धनाची बैरागीपण नसे बरे।
सदन आपुले करा सुशोभित दुसऱ्याचे पण जाळु नका।।

तरुणाईचे बळ देशाचे जपा वाढवा तरुपरी।
करमणुकीच्या गटारगंगा त्यात तयाला क्षाळु नका।।

सुजन असा पण कुजन मातता हत्यार हातामध्ये धरा।
सौजन्याच्या बुरख्याखाली शेपुट घालून पळू नका।।

करा कायदे परंतु हटवा जहर जातिचे मनातुनी।
एकपणाच्या मारून बाता ऐन घडीला चळू नका।।

समान मानव माना स्त्रीला तिची अस्मिता खुडू नका।
दासी म्हणूनी पिटू नका वा देवी म्हणुनी भजू नका।।

नास्तिक आस्तिक असा कुणीही माणुसकीतच देव पहा।
उच्च नीच हा भेद घृणास्पद उकिरड्यात त्या कुजू नका।।

माणूस म्हणजे पशू नसे। हे ज्याच्या हृदयात ठसे।
नर नारायण तोच असे।
लाख लाख जन माझ्यासाठी जळले मेले विसरू नका।
मीच विनविते हात जोडुनी वाट वाकडी धरू नका।।

Share/Bookmark

Friday, September 24, 2010

पाऊस आणि ती

"काय, ओळखलंस का मला? हो, तोच मी - ज्याची वर्षभर वाट पहायचास तू. माझ्या पहिल्या स्पर्शानं आनंदीत व्हायचास, नाचू लागायचास. आठवतंय का काही? यंदा झालंय तरी काय तुला? माझ्या येण्याची चाहूल लागली की लगेच दारं-खिडक्या बंद करुन घेतोयस. अरे, मन मोकळं करुन बोल की माझ्याशी. नेहमी बोलायचास तसाच... पुन्हा..."

डोळे उघडून मी बंद खिडकीकडं बघितलं. डोळे खरंच बंद होते का? झोप लागली होती? स्वप्न होतं की काय? की डोळे उघडे असून काही दिसत नव्हतं? बघायचंच नसेल तेव्हा डोळे उघडे असले काय नि बंद असले काय! ऐकायचंच नसेल तेव्हा कान उघडे असतील काय किंवा... नाही, कानांना ती सोय नाही. ते उघडेच नेहमी. म्हणून तर न बोललेलंही ऐकायला येतं ना... ऐकायचं नसलं तरी. जशी या पावसाची तक्रार येतीय कानांवर. का अर्थ लागतो आपल्याला, पावसाच्या सरींचाही? आपल्यालाच लागतो का? की इतरांनाही कळत असेल? कळत असला तरी आपल्यासारखाच कळेल, असं कसं शक्य आहे? ज्याचा-त्याचा अर्थ वेगळा, कारण ज्याचं-त्याचं ऐकणं वेगळं... पण...

...पण तिला कसा कळायचा नेमका तोच अर्थ - जो माझ्या मनानं लावलेला असायचा? तिला कसं कळायचं पावसाचं मन, माझ्याइतकंच? की माझंच मन ओळखायची ती? म्हणजे पावसाला मन नसतं का? नाही, नाही, पावसाला मन असतं, भावना असतात, भाषा असते, शब्द असतात – अगदी माझ्यासारखे...आणि तिच्यासारखेही. म्हणूनच तर तो बोलू शकतो ना माझ्याशी, आणि मी त्याच्याशी. जसं मी ऐकून घेतो निमूटपणे, त्याचं बरसणं रात्रभर, तसाच तोही समजून घेतो, माझा अबोला दिवसभर. बसून राहतो माझ्याशेजारी, उगीच आगाऊ प्रश्न न विचारता - अगदी ती बसायची तसाच.

का आवडायचं तिला असं बसून राहणं - माझ्या अबोल्यात तिचे उसासे गुंफत राहणं? बोलायला लागलो की थांब म्हणायची नाही. मीही थांबवायचो नाही, बरसणार्‍या पावसाला. झरझर कोसळून मोकळा-मोकळा होऊन जाऊ दे बिचारा! तिलाही असंच वाटायचं का - माझ्याबद्दल? या पावसाचं बरसणं आणि हरवणं, दोन्ही भरभरुन. अगदी माझ्या व्यक्त आणि अव्यक्तासारखं. दोन्ही कसं चालायचं तिला? का गप्प आहेस असं विचारायची गरजच नसायची तिला. मी तरी कुठं रागावतो या पावसावर? एकदा गेला की आठ-आठ महिने तोंडच नाही दाखवत, तरीही...

ती रागावली असेल का पण? नसावीच बहुतेक. रागावली असती तर आली असती शब्दांची अस्त्रं परजीत. अबोल्याचं ब्रह्मास्त्र माझं, तिच्याकडं शब्दांचा मोठा शस्त्रसाठा. तरीही ती गप्प राहिली. म्हणजे कळून घ्यायचा प्रयत्न करत असेल मला. मी जसा प्रयत्न करतो या पावसाला समजण्याचा. प्रत्येक सर वेगळी, हरेक वीज निराळी, अवघडच आहे नाही समजून घेणं?


...की समजलंय तिला, म्हणून गप्प राहिलीय? पण काय समजलं असेल तिला, मी समजावून न देताच? ... कोण हसलं? हा पाऊसच असणार खिडकीतला, "समजावून दिल्याशिवाय समजणारच नाहीत अशा गोष्टी आहेत आपल्यामध्ये?" हं, बरोबर आहे तुझं. कधी वेळच येऊ दिली नाही तिनं समजावून सांगण्याची. मग आज कुठून हा प्रश्न आला मनामध्ये? कसं समजलं असेल तिला?

घेऊ का त्याला घरात? सारखा खिडकीवर थपडा मारतोय. की नको, बाहेरच बरा आहे? आत आला तर आवरता येणार नाही. काय आवरता येणार नाही नक्की? बाहेरुन आत आलेला पाऊस, की आतून बाहेर झेपावू पाहणारा? दोन्ही वेगळे आहेत? की आतलाच पाऊस बाहेर जाऊन कोसळतोय? बघूयात तरी नक्की कोण आहे तो...

अहाहा, अत्तराची कुपी उपडी केलीय जणू धरणीवर. तिलाही वेडावून टाकायचा हा सुगंध. तिनेच तर शिकवलं होतं, हा सुगंध भरुन घेणं - ऊरभर. ती भेटण्याआधी कधी भेटला होता का आपल्याला हा गंध? अंहं, हा पाऊसदेखील बोलू लागला ती भेटल्यावरच. हा सुगंधही तिनंच सोडला नसेल ना मागं, तिची खूण म्हणून? तिच्यामुळंच जाणवणारा हा सुगंध आज कुठुन आला मग? हा या पावसानं आणलेला सुगंध नाहीये नक्कीच. माझ्या मनात खोलवर शिरुन एखादी कुपी नसेल ना पुरुन ठेवली तिनं? असली तरी मला थोडीच सापडणार आहे ती? इतक्या आत शिरायचं कसब तिचंच, माझं नाही.

याच रस्त्यानं यायची ती. नाजूकशी छत्री घेऊन न भिजण्याचं नाटक तिला आवडायचं नाही. एरवी इतरांची छेड काढणार्‍या या पावसाचीच फिरकी घ्यायची ती. नुकत्याच न्हालेल्या श्यामल तरुणीसारख्या सडकेशी प्रणयाराधन करणारा हा पाऊस, तिला पाहताच कावरा-बावरा व्हायचा. पावसाचंही मन कळायचं तिला. म्हणूनच मगाशी हसला ना तो, समजावून सांगितल्याविना कसं कळेल, म्हणालो म्हणून. तिच्यासाठीच बरसतोय का हा? पण... पण ती तर येणार नाही. कसं सांगायचं ह्याला? की हे कळाल्यानंच बरसतोय हा, वेड्यासारखा - माझ्यासारखा?

"काय रे, आज खिडकीतूनच बघतोयस. बाहेर नाही का यायचं?" खिडकीच्या अगदी जवळ येऊन विचारतोय हा पाऊस, अगदी कानात कुजबुजल्यासारखा.

"नाही, अजिबात भिजावंसंच वाटत नाहीये बघ आज. बाहेर आलो की तू भिजवूनच टाकशील, नाही का?"

मोठा गडगडाट करुन हसतोय हा पाऊस, "अरे, स्वतःकडं बघितलंयस का तू? मीही भिजवू शकणार नाही इतका चिंब भिजलायस तू आधीच... तिच्या आठवणींमध्ये..."

या पावसालाही कळायला लागलं की काय माझं मन? तिनंच शिकवलं असणार... नाही का?

Share/Bookmark

Thursday, September 2, 2010

कविसंमेलन

सनईचे मंगल सूर सभागृहात मंगलमय वातावरण तयार करीत असताना, व्यासपीठावर मात्र अजूनही माईक, बॅनर, हार, सतरंजी, व माणसे, अशा सर्व महत्त्वाच्या व बिन-महत्त्वाच्या वस्तूंची मांडणी व पुनर्मांडणी चालू होती. कोणत्याही क्षणी कविसंमेलनास सुरुवात होईल, असे दर पाच मिनिटांनी जाहीर करण्यात येत होते. अशाच कित्येक क्षणांच्या प्रतिक्षेनंतर, व्यासपीठावर आगमनकर्ते झालेल्या कवींचे सर्व काव्यरसिकांनी टाळ्यांच्या कडकडाटात स्वागत केले.

पांढरी विजार व खादीच्या कुर्त्यातील निवेदकाने सराईतपणे माईकचा ताबा घेत स्वागतपर निवेदन सुरु केले,

"सुस्वागतम्‌, सुस्वागतम्‌ ! अखिल भारतीय मराठी काव्यसंघटनेच्या तालुका पातळीवरील आंतरराष्ट्रीय कविसंमेलनात मी आपल्या सर्वांचे मनःपूर्वक स्वागत करतो. सुस्वागतम्‌ ! आमच्या या कविसंमेलनास इतका उदंड प्रतिसाद मिळेल, अशी अपेक्षा नसल्याने काही गैरसोय झाल्यास रसिकांनी संयोजकांना क्षमा करावी. हा उदंड प्रतिसाद असाच टिकवून ठेवण्यासाठी आम्ही सभागृहाचे दरवाजे बाहेरुन बंद केले आहेत; तरी संपूर्ण कार्यक्रम आपण आहे त्या जागेवरुन, उघड्या डोळ्यांनी व बंद कानांनी... माफ करा... बंद डोळ्यांनी व उघड्या कानांनी... माफ करा... जाऊ दे, कोणतीही उघडझाप न करता पहावा व ऐकावा, अशी मी नम्र व उग्र विनंती करतो.

"ओळख त्याची करुन द्यावी
ज्याला कुणीच ओळखत नाही,
..
..
ओळख त्याची करुन द्यावी
ज्याला कुणीच ओळखत नाही,
..
यांना तर सगळेच ओळखतात
फक्त कुणीच ओळख दाखवत नाही !

"तर असे हे मराठी भाषेतील दिग्गज, खंदे, उमदे, तरुण, तडफदार, इमानदार, जहागिरदार वगैरे वगैरे कवी, या व्यासपीठाची शोभा आणि सभागृहाचे भाडे वाढवीत बसले आहेत. या सर्वांची मी ओळख करुन देतो -

"हे आहेत ज्येष्ठ कवी घो. घो. घनघोर..."

टाळ्यांच्या गजरात घो. घो. घनघोर दोन्ही हात वर करीत उभे राहिले. खादीचा कुर्ता-पायजमा, जुनी करकरीत (म्हणजे जुनी असली तरी कर्र-कर्र असा आवाज करणारी) कोल्हापुरी चप्पल, काळ्या चपट्या काड्यांचा जाड भिंगाचा चष्मा, अशा वेषातील घो. घो., महाभारतातील भीमाच्या गदेसारखे आपल्या खांद्यावर एक फावडे टाकून का आले होते, याचा प्रेक्षकांनाच काय पण संयोजकांना देखील उलगडा होत नव्हता. परंतु, घो. घो. हे एक ज्येष्ठ व जनसामान्यांचे असामान्य कवी असल्याने, त्यांना प्रश्न विचारायची कुणाचीच हिंमत नव्हती.

"दुसरे कवी आहेत, गिरीजा तनुजा अनुजा सुत..."

इतक्या लांबलचक नावाच्या तुलनेत अगदीच किरकोळ उंची असणारे गितअसुत (म्हणजे गिरीजा तनुजा अनुजा सुत) हात उंचावत उभे राहिले. घोघों च्या धिप्पाड देहाच्या तुलनेत अगदीच सुमार उंचीचे गितअसुत कुणाला दिसलेच नाहीत, त्यामुळे ते अजून व्यासपीठावर आलेच नसावेत असे वाटून कुणी टाळ्याच वाजविल्या नाहीत. शरीराच्या मानाने बराच मोठा पठाणी अंगरखा व खांद्यावरुन पांघरलेला लाल चौकड्यांचा स्कार्फ सांभाळत, गितअसुत आपल्या जागेवर जाऊन बसले. त्यांच्या पायातील मोजड्या नव्या असल्या तरी घोघोंच्या जुन्या कोल्हापुरीइतकी देखील करकर त्यांच्यात नव्हती, त्यामुळे सभागृहातील सुई-पतन (पिन-ड्रॉप) शांततेत देखील त्यांच्या उठबशीची जाणीव कुणाला झाली नाही.

"तिसरे कवी आहेत, श्री. प्रकाश काळोखे..."

काळ्या बारीक काड्यांचा चष्मा, काळा टी-शर्ट, काळी जीन्स, व काळे बूट, अशा अवतारातील प्रकाश काळोखेंच्या डोक्याचे व दाढीचे केस मात्र पांढरे होते. टाळ्यांच्या गजरात, विशेषतः युवा वर्गाच्या प्रोत्साहनाचा स्वीकार करीत प्रकाश काळोखे आपल्या जागेवर जाऊन बसले.

"... तर रसिकहो, मी अत्यंत जड अंतःकरणाने आपणा सर्वांना या तिघांच्या हाती सोपवीत आहे. हे रसिक प्रेक्षका, त्यांना माफ कर, कारण ते काय बोलत आहेत ते तुलाच नव्हे, तर त्यांनाही समजत नाही...

"सर्वप्रथम आपल्यासमोर येत आहेत ते थोर कवी, ज्यांनी उभ्या मराठी काव्यसृष्टीला आडवे पाडून देशोधडीला लावले; ज्यांची कविता एकदा ऐकल्यावर पुन्हा दुसर्‍यांदा ऐकण्याची हिंमत होणार नाही, असे रांगडे कवी - घो. घो. घनघोर. त्यांचे गाजलेले काव्यसंग्रह आहेत - 'तान्या गाईचं वेडं कोकरु', 'म्हशीचं बकरु', आणि 'शेळीचं लेकरु'. तर येत आहेत, घो. घो. घनघोर, घो. घो. घनघोर..."

घोघोंनी माईकचा ताबा घेईपर्यंत सभागृह 'घो. घो., घो. घो.' अशा घोषणांनी दुमदुमले होते. मात्र, घोघोंचा आवाज येताच सभागृहात पुन्हा सुई-पतन शांतता पसरली. आपल्या घनगंभीर आवाजात घो. घो. बोलू लागले,

"माझ्या काव्याची शीतं... तुमच्या पतरावळीवर सांडतो, जेऊन घ्या.

"कवितेचं नाव आहे - 'अक्कल करीयेला जाते तेव्हा'

लग्नाची वरात
मुंडवळ्या हातात,
ती पायातल्या पायात हसली
का हसली? का हसली?
आमाला तर बाबा काईच कळत न्हाई
आमाला तर बाबा काईच कळत न्हाई.

चंद्राची कोर
नाचतो मोर,
जीवाला घोर
का रुसली? का रुसली?
आमाला तर बाबा काईच कळत न्हाई
आमाला तर बाबा काईच कळत न्हाई.

डोक्यात फूल मोगर्‍याचं
गळ्यात डोरलं दुसर्‍याचं,
कडंला लेकरु शेजार्‍याचं
का रडली? का रडली?
आमाला तर बाबा काईच कळत न्हाई
आमाला तर बाबा काईच कळत न्हाई."

'आम्हाला तर बाबा काहीच कळलं नाही, आम्हाला तर बाबा काहीच कळलं नाही', असा प्रतिध्वनी सभागृहातून उमटत असतानाच घो. घों. नी पुन्हा घसा खाकरुन सुरुवात केली,

"माझ्या पुढच्या छोट्याशा कवितेचं छोटंसं नाव आहे - 'चिऊ'

चिव चिव चिव चिव चिव
चिव चिव चिव चिव चिव
एक झाड.........
त्याच्यावर एक घरटं......
घरट्यात चिमण्या......
चिव चिव चिव चिव चिव
चिव चिव चिव चिव चिव

अथांग निळसर तळं......
त्यात टाकला खडा......
अचानक आवाज आला.....
डुबुक डुबुक डुबुक डुबुक
डुबुक डुबुक डुबुक डुबुक

भयाण हवेली......
म्हैस मेली.....
दरवाजा उघडला.....
कर्र...कट्‍ कर्र...कट्‍ कर्र...कट्‍
कर्र...कट्‍ कर्र...कट्‍ कर्र...कट्‍"

दरवाजाच्या उल्लेखाने रसिकांना, सभागृहाच्या बाहेरुन बंद करण्यात आलेल्या दरवाजांची आठवण झाली व भीती घालविण्यासाठी ते जोरजोरात टाळ्या वाजवू लागले. इतक्यात निवेदकाने पुन्हा माईकचा ताबा घेतला व पुढील निवेदन सुरु केले,

"रसिकहो, घो. घों. च्या दमदार कवितांनंतर, आपल्या वास्तवदर्शी व विद्रोही कविता घेऊन येत आहेत, गिरीजा तनुजा अनुजा सुत ऊर्फ गितअसुत. यांचे गाजलेले, गंजलेले, नावाजलेले काव्यसंग्रह आहेत - 'एक ढेकूण', 'एक मच्छर', 'एक ऊ', 'एक पिसु', आणि विक्रमी खपाचा काव्यसंग्रह - 'एक अमीबा'. तर येत आहेत – वास्तवदर्शी कवी गितअसुत."

यावेळेस गितअसुतांच्या अस्तित्त्वाची श्रोत्यांना प्रथमच जाणीव होऊन ते टाळ्या वाजवीत, खुर्च्यांवर उभे राहत गितअसुतांना पहायचा प्रयत्न करु लागले. गितअसुत माईकजवळ गेले, दोन-तीन वेळा टक-टक करुन व फुंकर मारुनही आवाज येत नसल्याने त्यांनी वळून निवेदकाकडे रागाने बघितले. काहीतरी घोटाळा झालाय हे लक्षात येऊन निवेदक लगबगीने माईककडे येत असतानाच, गितअसुत कडाडले,

"जवळ येऊ नकोस...
...वास येतोय !!!"

या अनपेक्षित हल्ल्याने दचकलेला निवेदक जागेवरच थबकला व ओशाळवाणा होत आपल्याच कपड्यांचा वास घेऊ लागला. तितक्यात गितअसुत पुन्हा गरजले,

"जवळ येऊ नकोस...
...वास येतोय...
...माझ्या अंगाचा !!"

निवेदकाला हायसे वाटले आणि गितअसुतांच्या फार जवळ न जाताच त्याने आपल्या जागेकडे धाव घेतली. गितअसुत पुढे सुरु झाले,

"जवळ येऊ नकोस...
...वास येतोय...
...माझ्या अंगाचा !!
कारण... कारण साला एक ढेकूण रात्रभर सतावतो...

रात्री उशीरा झोपतो
सकाळी उशीरा उठतो,
अंघोळ करायला वेळच कुठे असतो?
मी माझं दुःख का विसरतो??
कारण... कारण साला एक ढेकूण रात्रभर सतावतो...

सकाळी उठतो
गर्दीत घुसतो,
आपला घाम दुसर्‍याला पुसतो
मी माझं दुःख का विसरतो??
कारण... कारण साला एक ढेकूण रात्रभर सतावतो..."

आपल्या सैलसर अंगरख्यामध्ये पाठीमागून हात घालत गितअसुतांनी काहीतरी शोधल्यासारखे केले. मग एक चिमूट माईकसमोर नाचवीत ते पुन्हा ओरडले,

"हाच तो, हाच तो...
आत्ता सापडलाय...
रात्रभर माझं रक्त पिऊन टुंब झालाय...
हाच.. हाच जो माझ्या कवितेची प्रेरणा बनलाय...
त्यालाच मी आता हाताने चिरडलाय...
त्यालाच मी आता हाताने चिरडलाय..."

इतक्या वास्तवदर्शी सादरीकरणाची अपेक्षा नसल्याने निवेदकाने दुरुनच गितअसुतांना आपल्या जागेवर परतण्याची विनंती केली व माईकजवळ जाताच आपल्या खिशातील रुमाल त्यावर टाकून, शक्य तितक्या जास्त अंतरावरुन पुढचे निवेदन सुरु केले,

"रसिकहो, आता येणारा कवी हा अंधाराचा पुजारी आहे, अंधाराचा भक्त आहे, आणि ज्यांना आपण 'अंतराळ कवी' म्हणून ओळखतो, ते ताज्या दमाचे कवी आहेत - प्रकाश काळोखे. त्यांचे गाजलेले काव्यसंग्रह आहेत - 'अंधाराशी जडले नाते', 'अंधाराचे हास्य', 'प्रकाशाचे रहस्य', 'अंतराळाचे भाष्य', आणि त्यांचा नुकताच येऊ घातलेला काव्यसंग्रह आहे, 'गेला लादेन अंतराळात'. तर येत आहेत - प्रकाश काळोखे."

पुन्हा एकदा युवा वर्गाकडून प्रकाश काळोखेंचे दमदार स्वागत झाले. पांढर्‍या दाढीचा हा कृष्ण-धवल कवी तरुणांमध्ये एवढा प्रसिद्ध कसा यावर निवेदक विचार करीत असतानाच, प्रकाश काळोखेंचा चिरका आवाज सभागृहात घुमला,

"माझ्या कवितेचं नाव आहे - 'सूर्य अंधारात चाचपडला'

अंधाराचा प्रत्येक किरण
प्रकाशाला छेदून येताना,
तिकडं अंतरीक्षात सूर्य अंधारात चाचपडला
तिकडं अंतरीक्षात सूर्य अंधारात चाचपडला.

पृथ्वीच्या गर्भात
सूर्याचं पिल्लू,
आता एकच लढाई -
प्रकाशाची नि अंधाराची,
कधीही न संपणारी.
पण मी... मी ती थांबवणार
मांडवली करुन मी ती संपवणार.

पृथ्वीच्या गर्भात
इंडोसल्फानचा डबा,
आता पुन्हा लढाई -
प्रकाशाची नि अंधाराची,
कधीही न संपणारी.
पण आता... आता मी ती थांबवणार
सूर्याचं बटनच बंद करणार,
आणि लाईट बिल वाचवणार !!!"

निवेदक अवाक्‌ होऊन बघत असतानाच, टाळ्यांच्या प्रचंड कडकडाटात प्रकाश काळोखे आपली पुढची कविता घेऊन सरसावले,

"माझ्या पुढच्या कवितेचं नाव आहे - 'हेलपाटा'

ती गेली मी आलो
ती आली मी गेलो,
ती बसली मी उठलो
ती उठली मी बसलो,
जाता येता, येता जाता
कशासाठी घालतोय मी हेलपाटा?

ती स्तब्ध मी निस्तब्ध
ती बद्ध मी कटीबद्ध,
ती लक्ष मी दशलक्ष
ती द्राक्ष मी रुद्राक्ष,
जाता येता, येता जाता
का घालत नाही मी हेलपाटा?"

प्रकाश काळोखेंच्या जयजयकारात सभागृह दुमदुमून गेले. श्रोते कसेबसे थोडे शांत झाल्यावर निवेदकाने समारोपाचे निवेदन सुरु केले,

"रसिकजनहो, वेळ आली आहे आपल्या अखिल भारतीय मराठी काव्यसंघटनेच्या तालुका पातळीवरील आंतरराष्ट्रीय कविसंमेलनाच्या सांगतेची. सालाबादप्रमाणे यंदाही संमेलनाची सांगता ज्येष्ठ कवी घो. घो. घनघोर यांच्या सामाजिक आशयाच्या कवितेने होईल."

घो. घो. पुन्हा घसा खाकरुन पुढे सरसावले,

"कवितेचं नाव आहे - 'ऊसाचं बेणं'

ऊसाला पाणी नाही
पाण्याला नदी नाही ।
नदीला धरण नाही
धरणाला पैसा नाही ।
पैशाने ऊस पिकत नाही ॥
पैशाने ऊस पिकत नाही ॥

ऊसाला पाणी नाही
पाण्याला पाऊस नाही ।
पावसाला झाडं नाहीत
झाडांना पैसा नाही ।
पैशाने ऊस पिकत नाही ॥
पैशाने ऊस पिकत नाही ॥"

कविता संपताच श्रोत्यांमधील काही उत्साही कार्यकर्त्यांनी तिथेच घोषणाबाजी सुरु केली,

"पानी आडवा - पानी जिरवा
झाडं लावा - झाडं जगवा"

"अरं येऊन येऊन येनार कोन?
पावसाशिवाय हाईच कोन?"

आपल्या अखिल भारतीय मराठी काव्यसंघटनेच्या तालुका पातळीवरील आंतरराष्ट्रीय कविसंमेलनाची ही फरफट पाहून संयोजक डोक्याला हात लावून बसले. आता पुढच्या वर्षापासून हे विकतचे दुखणे नकोच, असा ठाम निश्चयही त्यांनी दरवर्षीप्रमाणे करुन टाकला.

(कविता व संवादांमध्ये योगदान – निलेश घोळवे, अजय देशमुख, निलेश कदम, अच्युत जंगले)

Share/Bookmark