And then you can eat me...

तरुण मुला-मुलींनी आणि
वयात येणाऱ्या मुला-मुलींच्या
काळजीग्रस्त आईवडीलांनीही,
बालकांच्या पालकांनी आणि
पालकांच्या पालकांनीही,
मोजून खाणाऱ्यांनी आणि
मापून वाढणाऱ्यांनीही,
जगण्यासाठी खाणाऱ्यांनी आणि
खाण्यासाठी जगणाऱ्यांनीही,
स्वतःचे इंच विसरून
इतरांचे मिलीमीटर मोजणाऱ्यांनी,
स्वतःला कमी समजणाऱ्यांनी आणि
इतरांना कमी लेखणाऱ्यांनीही,
मनाप्रमाणे जगणाऱ्यांनी आणि
मन मारत कुढणाऱ्यांनीही,
स्पर्धेमध्ये धावणाऱ्यांनी आणि
स्वप्नामध्ये रमणाऱ्यांनीही,
इतरांना फसवण्याच्या नादात
आपलीच फसगत झालेल्यांनी,
सावरण्याची सुरुवात करणाऱ्यांनी
आणि विचार करू शकणाऱ्या सर्वांनी
नक्की बघावं असं नाटक -
'मग तू मला खा'

And then you can eat me...

मशहूर तो हम भी...

 मशहूर तो हम भी हो सकते थे शायरी लिखकर

सरेआम बदनाम तू हो जाए ये मगर मंजूर न था

मशहूर तो हम भी...

तुझ्याचसाठी...

 

मी एक पाकळी

तुझ्याचसाठी

शोधून आणली

संध्याकाळी

हसलीस तू अन्

उजळून गेला

रात्रीचा चंद्रमा...

मग पुन्हा दुसरी

सकाळ झाली

शोध पाकळी

सुरूच राही

हसशील तू या

आशेवरती

रात्रीही जागल्या...

- मंदार

३१/१२/२०२३

तुझ्याचसाठी...

Aa Tod De Deewar (Hindi Poem)

आ तोड़ दें दीवार अपने बीच जो आयी

चल बाँधते हैं राह दिलों को जोड़नेवाली

प्यार के पुलों से जोड़ेंगे दुनिया सारी

चल बाँधते हैं राह दिलों को जोड़नेवाली

मैं कौन, कौन है तू

मैं ना जानू, जाने ना तू

चल छोड दे यह भेद, ना बनना तू अविचारी

चल बाँधते हैं राह दिलों को जोड़नेवाली

यह हिंदू, वह मुस्लिम क्यूँ है

भेद है कैसा, मानव सारे

जाती या धर्मों से हमको मानवता प्यारी

चल बाँधते हैं राह दिलों को जोड़नेवाली

तूफान, हमको डरातें

दरिया में है उठती लहरें

चल लेकर इसमें नाव अपनी तैरनेवाली

चल बाँधते हैं राह दिलों को जोड़नेवाली

प्यार के पुलों से जोडेंगे दुनिया सारी

चल बाँधते हैं राह दिलों को जोड़नेवाली

(कवी वसंत माने यांच्या मराठी गीताचा हिंदी अनुवाद)

Aa Tod De Deewar (Hindi Poem)

Rains from Inside

 

बाहेर पडणारा पाऊस

खिडकीतून बघणारा मी

नकळत चिंब झालोय

तुझ्या आठवणींनी

Rains from Inside

Main Hoon Badal (Poetry)

 मैं हूँ बादल, मैं हूँ बादल

रंग है मेरा जैसे काजल

उडता फिरता आसमान में

धरती पर बरसाऊँ मैं जल

मैं हूँ बादल, मैं हूँ बादल

पेड और पौधे मुझको प्यारे

हरियाले और शीतल न्यारे

इनसे मिलने आऊँगा कल

मैं हूँ बादल, मैं हूँ बादल

मेरा काम है पानी देना

सूखे जग की प्यास बुझाना

नदियों का मैं भर दूँ आंचल

मैं हूँ बादल, मैं हूँ बादल

तुमने जब जब मुझको बुलाया

मैं भी दौडा दौडा आया

रुकने दो अब मुझको दो पल

मैं हूँ बादल, मैं हूँ बादल

- मंदार 9822401246

Main Hoon Badal (Poetry)

Planting Words...

 

पेडों की शाखों पे

पत्तों पे, फूलों पे

ढूँढ रहे हैं

तसवीर तुम्हारी

चेहरा तुम्हारा...

Planting Words...

MallPractice and The Show - Marathi Play

 अस्वस्थ झालो आहे

अशांत झालो आहे

सत्य विवस्त्र बघुनि

निशब्द झालो आहे

बेसावध त्या क्षणी

अचानक

डोळ्यांना जे दिसले

डोळे मिटल्यावर जे

येऊन

कानांवर आदळले

अनपेक्षित जरी

अनोळखी नव्हते

स्वीकारु की नको

अजुनि

द्विधेत पडलो आहे

अस्वस्थ झालो आहे

अशांत झालो आहे

सत्य विवस्त्र बघुनि

निशब्द झालो आहे

क्षणात हसरे

क्षणात रडवे

क्षणाक्षणाला

नाट्य हे घडते

नाटक म्हणुनि

सोडुनि देऊ

प्रयत्न करतो आहे

अस्वस्थ झालो आहे

अशांत झालो आहे

सत्य विवस्त्र बघुनि

निशब्द झालो आहे

कधी आरोपी

मीच बळी कधी

दोष कुणाचा

चूक कुणाची

शिक्षा द्यावी की

करुनि घ्यावी

मंथन करतो आहे

अस्वस्थ झालो आहे

अशांत झालो आहे

सत्य विवस्त्र बघुनि

निशब्द झालो आहे

ऋजुता सोमण, अतुल पेठे आणि प्रदीप वैद्य यांचा एक जादूचा प्रयोग सध्या सुरु आहे.

'मॉलप्रॅक्टीस ऍंड द शो' असं नाव आहे.

लाईट्स कमाल..

नृत्य कमाल..

संगीत कमाल..

कन्सेप्ट कमाल..

क मा ल !

आणखी काही सांगत नाही. सांगू शकत नाही.

ही जादू संपायच्या आधी बघा, एवढंच.

कदाचित जादू तशीच राहील,

पण ही जादूगार मंडळी गायब होतील.

मग परत येतील,

दुसरीच काहीतरी जादू घेऊन...

तोवर ही चुकवू नका.

'मॉलप्रॅक्टीस ऍंड द शो'

७ एप्रिल २०२३ पर्यंत(च)

द बॉक्स, कर्वे रोड, पुणे

MallPractice and The Show - Marathi Play

प्रोफाईल पिक

रंगीत रंगीत कपड्यांतलं

तुझं ताजं ताजं प्रोफाईल पिक

मी हळूच सेव्ह करुन ठेवतो

तुझ्या मोबाईल नंबरपुढं.

तुला दिसतात आकडे फक्त

फेसबुक प्रोफाईलवरच्या

लाईक आणि शेअरचे.

पण तुझ्या त्या रंगांनी खुललेलं

माझं ब्लॅक ऐन्ड व्हाईट फोनबुक

मी तुला कधीच नाही दाखवत.

भीती वाटते...

भीती वाटते चुकून कधी जर

लागलं फोनबुकला बोट तुझं,

तर उडून जातील रंग सारे

फुलपाखराच्या पंखांवरच्या रंगांसारखे.

आणि मागे उरेल फक्त

एक ब्लॅक ऐन्ड व्हाईट फोनबुक,

जिथं नसेल...

रंगीत रंगीत कपड्यांतलं

तुझं ताजं ताजं प्रोफाईल पिक

मी हळूच सेव्ह करुन ठेवलेलं

तुझ्या मोबाईल नंबरपुढं...

-  अक्षर्मन

प्रोफाईल पिक

उत्खनन

खोदायला चालू केलं की,

उघडे पडायला लागतात

जमिनीचे थर.

पृष्ठभाग म्हणजे सरफेस,

मग मधला थर -

असंख्य गोष्टींनी भरलेला.

त्याखाली झिजलेला खडक -

तुकड्या-तुकड्यांमध्ये विखुरलेला.

मग मूळ खडक -

अभेद्य राहिलेला

अजून तरी.

या सगळ्यामध्ये झिरपणारं

नितळ स्वच्छ पाणी.

जितकं खोल जावं

तितकी विविधता

एकाच जमिनीत.

हे असंच काहीतरी

माणसाचं सुद्धा असतं,

नाही का?

खोदायला चालू केलं की,

उघडे पडायला लागतात

मनाचे थर.

सगळ्यांना दिसणारा चेहरा

म्हणजे सरफेस.

मग मधला थर -

इच्छा आकांक्षा भावनांनी भरलेला.

त्याखाली झिजलेला खडक -

अनुभव आणि आठवणींचा पसारा.

मग मूळ खडक -

भाव-भावनांच्या पलिकडचा,

अभेद्य राहिलेला

अजून तरी.

या सगळ्यामध्ये झिरपणारी

येणारी-जाणारी माणसं

बनणारी तुटणारी नाती.

जितकं खोल जावं

तितकी विविधता

एकाच माणसात.

काहीतरी विशिष्ट उद्देश

असल्याशिवाय करू नये

उत्खनन -

जमिनीचं आणि

माणसांचं सुद्धा.

नको असलेलंच काहीतरी

येईल उफाळून बाहेर,

आणि मग आवरता येणार नाही

दाबलेल्या भावनांचा,

आठवणींचा आवेग.

एवढं कळत असूनसुद्धा

उकरतच असतो आपण

मनावर साठलेली माती.

आणि नाराजसुद्धा होतो

जेव्हा लक्षात येते

आयुष्याची झालेली माती.

    नाटकातल्या पात्रांचं ‘उत्खनन’ सुरु असताना प्रेक्षकांच्या मनाचे पापुद्रे सुटू लागतात, ही ताकद प्रदीप वैद्यांच्या लिखाणाची की नरेश आणि कौमुदी या कलाकारांच्या सादरीकरणाची, हे ठरवणं या नाटकाच्या बाबतीत जरा अवघडच आहे. ‘उत्खनन’ या नाटकाचा विषय जितका गूढ आणि खोल आहे, तितकंच त्याचं व्हिज्युअल प्रेझेंटेशन प्रभावी आणि ठोस आहे. नाटकाचा सेट मल्टी-लेव्हल असल्यामुळं खोली आणि उंची दाखवणं (आणि समजणं) सोपं झालंय. लाईट्सचा आणि अंधाराचा योग्य वापर, विशेषतः खिडकीतून येणाऱ्या मर्यादीत उजेडाचा इफेक्ट एखाद्या जुन्या इंग्रजी सिनेमातल्या सीनची आठवण करून देतो. नरेशच्या आवाजात मोनोलॉग ऐकणं तर खास आहेच, पण कौमुदीचं व्हॉइस मोड्युलेशन आणि सेटवरचा सहज वावर खूपच इम्प्रेसिव्ह. याशिवाय, दिवस-रात्र आणि ऋतुबदलासाठी वापरलेले सेटवरचे काही सरप्राइज एलिमेंट्स प्रत्यक्ष बघूनच अनुभवले पाहिजेत. एकदा बघितल्यावर स्टोरी कळाली, या प्रकारातलं हे नाटक नाही. यातल्या प्रसंगांचे साक्षीदार होण्यासाठी पुन्हा-पुन्हा बघावंसं वाटेल असं हे नाटक आहे. पुढचा प्रयोग अजिबात चुकवू नका. न जाणो, नाटकातलं उत्खनन सुरु असताना तुमच्या मनावरची पण एखादी खपली निघू शकेल.

मंदार शिंदे

9822401246

27/01/2023

उत्खनन

Parting With Words

How important is it

To talk about death

Is it necessary at all

Can't we just live

And then leave

Silently, when it is time

It is a personal choice

Of course

Whether you decide

Parting in silence

Or parting with words

'Parting With Words… न होना केवल शब्दों में' is a beautiful performance where poetry meets death. And death is not always a depressing thought. It is unavoidable, no doubt. The only thing you can surely predict about your own future. But this is an attempt to arrest the feelings in words and serve them in a bearable, rather pleasurable format to an audience young and old. Yes, the concept is gold and the presenters are gems. Rupali, Aanand and Ashwini have brought to us a mix of English and Hindi poems talking about parting, about losing, about missing, about the end, about death. It's all about losing someone close to you, losing something you've loved and treasured, losing your self, too. It's also about hoping for a new beginning and it's about knowing that there's not another beginning. Basically, it's about being free - breaking free. Or whatever way you take it. Thank you, Annand, Rupali, Ashwini and The Box team, for this wonderful experience. It is perhaps for the first time that I have heard about death and parting for an hour or so and I want to hear that again, from you. Looking forward to experiencing parting with beautiful words again!

Mandar Shinde

9822401246

12/01/2023

Parting With Words

Blind Trust and Mad Love - Marathi Couplet

विश्वास आंधळा अन्‌ ती प्रीत वेडी होती

तुटल्यावरी कळाले रेशीम बेडी होती

- मंदार

#poetry #marathi #sher #love #handwriting

 

Blind Trust and Mad Love - Marathi Couplet

Why this veil?

दोस्ती का पर्दा है बेगानगी

मुँह छुपाना हम से छोड़ा चाहिए

- मिर्ज़ा ग़ालिब

कशास लपविशी तोंड, संशय लोक, घेती पुन्हा-पुन्हा

अशीच येऊन भेट, जशी तू थेट, भेटीशी इतरेजना

- अक्षर्मन

 

Why this veil?

Swatantryache Gaane (Freedom Song)

स्वातंत्र्याचे गाऊ गाणे चला उभारू नवी तोरणे

आनंदाचा करू हो उत्सव स्वातंत्र्याचा करू

नाही गुलामी आता कुणाची

पहाट झाली मुक्त क्षणांची

भेदभावही मिटून गेला

समानतेचा करू हो उत्सव स्वातंत्र्याचा करू

आनंदाचा करू हो उत्सव स्वातंत्र्याचा करू...

हटेल गरिबी अन्‌ लाचारी

होईल बरकत धन-धान्याची

रंक न राहील कुणी इथे

श्रीमंतीचा करू हो उत्सव स्वातंत्र्याचा करू

आनंदाचा करू हो उत्सव स्वातंत्र्याचा करू...

अजस्र यंत्रे कामे करतील

कष्टकऱ्यांचे खिसेही भरतील

काम मिळे अन्‌ दाम मिळे

या प्रगतीचाही करू हो उत्सव स्वातंत्र्याचा करू

आनंदाचा करू हो उत्सव स्वातंत्र्याचा करू...

- अक्षर्मन (9822401246)

Swatantryache Gaane (Freedom Song)

Who Is More Important (Poem)

They wanted a son -

To keep their family legacy;

To run their business;

To own their property...

The doctors said, No!

I had a weak heart..

And I had only one heart.

But I was also the wife

Of the only son of the family.

I had no choice;

The son was important..

The daughter-in-law wasn't!

- aksharmann

Who Is More Important (Poem)

Gumshuda Kaun (Hindi Poem)

 

मैं देखता रहता हूँ

गाडीयाँ आती-जाती रहती हैं

लोग चढते-उतरते रहते हैं

कोई किसी को नहीं पहचानता

फिर कोई अजनबी आता है

मुझ पर दया खाकर पूछता है

'बेटा, क्या तुम गुम हो गये हो?'

मैं कुछ नहीं कहता

उस भले इन्सान को नहीं बताता

की मैं तो हूँ मौजूद यहीं

गुमशुदा तो मेरे माँ-बाप हैं

मैं चलने को हूँ तैयार

मगर रास्ता ही गुमशुदा है...

- अक्षर्मन

Gumshuda Kaun (Hindi Poem)

Coffee Shop Chalte Hain (Hindi Poem)

 

चलो, आज कॉफी शॉप चलते हैं...

सोने जैसे चमकते टेबल्स

गद्दों जैसी मुलायम कुर्सियाँ

गरम-गरम कॉफी

और बर्गर, केक, पेस्ट्रीयाँ...

कुछ खाओगे?

भूख लगी है?

नहीं, खा तो नहीं सकते

हाँ, देख जरूर सकते हैं

तभी तो उनके और हमारे बीच

काँच की दीवारें बनाई हैं...

- अक्षर्मन

Coffee Shop Chalte Hain (Hindi Poem)

Tu Gelyavar - Borkar Poem

 

तू गेल्यावर फिके चांदणे, घरपरसूंही सुने-सुके

मुले मांजरापरी मुकी अन् दर दोघांच्या मधे धुके

तू गेल्यावर घरांतदेखिल पाउल माझे अडखळते

आणि आटुनी हवा भवतिची श्वासास्तव मन तडफडते

तू गेल्यावर या वाटेने चिमणीदेखिल नच फिरके

कसे अचानक झाले न कळे सगळे जग परके परके

तू गेल्यावर जडून पनगत लागे पिंपळ हाय गळू

गळ्यांतले मम गाणे झुरते : वाटे मरते हळूहळू

तू गेल्यावर दो दिवसांस्तव जर ही माझी अशी स्थिती

खरीच माझ्या आधी गेलीस तर मग माझी कशी गती?

- बा.भ. बोरकर

Tu Gelyavar - Borkar Poem

Marathi Shayari by Bhausaheb Patankar

 

ओळखी नव्हती तरीही, भेटावया आले मला

खांद्यावरी अपुल्या स्वत:च्या, वाहुनी नेले मला

ना कळे की पूर्वजन्मी, काय मी त्यांना दिले

इतके खरे की आज त्यांना, थँक्सही नाही दिले

- भाऊसाहेब पाटणकर

मृत्यो, अरे येतास जर का, थोडा असा आधी तरी

ऐकुनी जातास तूही, शेर एखादा तरी

एकही नाही कला तू, मानवांची पाहिली

जेथे जिथे गेलास त्यांची, मातीच नुसती पाहिली

- भाऊसाहेब पाटणकर

ऐसे नव्हे मृत्यूस आम्ही, केव्हाच नाही पाहिले

खूप आहे पाहिले त्या, प्रत्येक जन्मी पाहिले

मारिले आहे आम्हीही, मृत्यूस या प्रत्येकदा

नुसतेच ना मेलो आम्ही, जन्मलो प्रत्येकदा

- भाऊसाहेब पाटणकर

Marathi Shayari by Bhausaheb Patankar

महानगरातील कवी

महानगरातील कवी

एवढ्या मोठ्या या शहरात

कुठे तरी एक कवी राहात आहे

एखाद्या घुप्प विहिरीत दबलेल्या खोल

मौनासारखा

अर्थात या मौनातही आहेत

अनेक अध्याहृत शब्द,

आणि शब्दाशब्दात अल्लड कोवळ्या

पंखांची

एक अनिवार फडफड

या महानगरीत कवी राहतो हे खरे आहे

मात्र तो कधीही काही बोलत नाही

अधूनमधून अकारण

तो बराच अस्वस्थ होतो

उठून बाहेर पडतो

कुठून तरी शोधून आणतो

एक खडू

आणि समोरच्या मोकळ्या भिंतीवर

एकच अक्षर लिहितो - ‘ह’

हे साधे सरळ क्षुद्र ‘ह’

शहरातून सर्वत्र आरपार

घुमत राहाते कितीतरी वेळ

‘ह’ म्हणजे काय?

एका दमेकरी म्हातारीने खोकत खोकत

पोलिसाला सवाल टाकलेला

पोलिसाने तो शिक्षकाला टाकला

आणि शिक्षकानेही पुन्हा तोच प्रश्न विचारला

वर्गात खाली मान घालून बसलेल्या

मागल्या बाकावरील मठ्ठ मुलाला

तर, आता ‘ह’ म्हणजे काय?

अवघे महानगर प्रश्नग्रस्त, या मायापुरीत -

- हे कुणालाच माहीत नाही

हा जो कवी आहे न्‌

जेव्हा त्याने हात उंचावून

स्वच्छ कोऱ्या भिंतीवर लिहून टाकले ‘ह’

तेव्हा क्षणार्धातच त्याची हत्या झाली

आता, ती का? बस्स…

तर हे एवढेच काय ते खरे आहे वगैरे

बाकी एकूण सगळी बकवास

अलंकार, रसभेद इ. इ.

यापेक्षा अधिक असे त्या कवीबद्दल

काहीच माहीत नाही

तेव्हा क्षमस्व.

मूळ कविता - श्री. केदारनाथ सिंह

मराठी अनुवाद - वसंत केशव पाटील

महानगरातील कवी