ऐसी अक्षरे

:- कथा
:- कविता
:- लेख
:- अनुवाद
:- हिंदी
:- English
:- संग्रह
:- इतर

मंदार शिंदे
Mandar Shinde
Showing posts with label theatre. Show all posts
Showing posts with label theatre. Show all posts

Wednesday, February 5, 2025

And then you can eat me...

तरुण मुला-मुलींनी आणि
वयात येणाऱ्या मुला-मुलींच्या
काळजीग्रस्त आईवडीलांनीही,
बालकांच्या पालकांनी आणि
पालकांच्या पालकांनीही,
मोजून खाणाऱ्यांनी आणि
मापून वाढणाऱ्यांनीही,
जगण्यासाठी खाणाऱ्यांनी आणि
खाण्यासाठी जगणाऱ्यांनीही,
स्वतःचे इंच विसरून
इतरांचे मिलीमीटर मोजणाऱ्यांनी,
स्वतःला कमी समजणाऱ्यांनी आणि
इतरांना कमी लेखणाऱ्यांनीही,
मनाप्रमाणे जगणाऱ्यांनी आणि
मन मारत कुढणाऱ्यांनीही,
स्पर्धेमध्ये धावणाऱ्यांनी आणि
स्वप्नामध्ये रमणाऱ्यांनीही,
इतरांना फसवण्याच्या नादात
आपलीच फसगत झालेल्यांनी,
सावरण्याची सुरुवात करणाऱ्यांनी
आणि विचार करू शकणाऱ्या सर्वांनी
नक्की बघावं असं नाटक -
'मग तू मला खा'





Share/Bookmark

Friday, June 9, 2023

यदा कदाचित रिटर्न्स!

 


जवळपास बावीस वर्षांपूर्वी, म्हणजे १३ डिसेंबर २००१ या दिवशी, पुण्यातल्या यशवंतराव चव्हाण नाट्यगृहात एक नाटक बघितलं. 'भीमाच्या गदेसारखी मजबूत कॉमेडी' अशी जाहिरात केली जात असलेलं संतोष पवारांचं 'यदा कदाचित'! प्रत्येक वाक्याला हसायला लावणारं आणि त्याच वेळी गंभीर विचार करायला लावणारं नाटक. स्टेजवर संतोष पवार आणि त्यांच्या टीमनं घातलेला धुमाकूळ न विसरता येण्यासारखा.

पुढं या नाटकाची सीडी हाती लागली. यूट्यूब आणि ओटीटीच्या जन्माआधीची गोष्ट. रेकॉर्डरवर ऑडीयो कॅसेटची ए आणि बी साईड आलटून-पालटून ऐकायची सवय होती. अशा वेळी नाटकाची सीडी मिळाल्यावर साहजिकच नाटकाची पारायणं सुरू झाली. त्यात दोन महत्त्वाची नाटकं म्हणजे, 'पती सगळे उचापती' आणि 'यदा कदाचित'. पुन्हा-पुन्हा बघून या नाटकांमधले डायलॉग पाठ झाले होते.

कॉम्प्युटरच्या स्क्रीनवर कितीही वेळा हे नाटक बघितलं, तरी प्रत्यक्ष स्टेजवरचा धिंगाणा अनुभवणं वेगळीच गोष्ट. सध्याच्या काळातले जिवंत आणि ज्वलंत विषय रडत नाही, तर हसत-खेळत सोप्या पद्धतीनं लोकांसमोर मांडायचे, ही 'यदा कदाचित'ची खासियत. त्यासाठी ऐतिहासिक आणि पौराणिक पात्रांपासून राजकीय आणि फिल्मी नेत्या- अभिनेत्यांपर्यंत कुणालाही स्टेजवर खेचून आणायला संतोष पवार कचरत नाहीत, घाबरत नाहीत. सोबत लावणी आणि गवळणीपासून बॉलिवूड डान्स आणि शारीरिक कसरतींचा तडका असतोच. म्हणजे एन्टरटेनमेन्टची फुल ग्यारंटी!

त्यामुळं 'यदा कदाचित रिटर्न्स'ची तयारी सुरू झाल्याचं कळाल्यापासून अपार उत्सुकता. मुंबई-ठाण्यापासून सुरुवात करत, शेवटी ८ जून २०२३ या दिवशी पुण्यातला शुभारंभाचा प्रयोग ठरल्याचं समजलं आणि बावीस वर्षांनंतर पुन्हा एकदा 'यदा कदाचित'ची जादू प्रत्यक्ष अनुभवायला मिळाली. धार्मिक, ऐतिहासिक, सामाजिक, राजकीय भावना आणि अस्मिता घाऊक प्रमाणात दुखावल्या जाण्याच्या काळात, 'यदा कदाचित रिटर्न्स' क्वचित आडून आणि बहुतेकदा थेट भाष्य करतं. 'राजा नागडा आहे' आणि 'पोपट मेला आहे' हे सांगायला महान कलाकार आणि सेलिब्रिटी घाबरत असतील, तर त्यांनी 'यदा कदाचित रिटर्न्स' नक्की बघावं. त्यातून त्यांना प्रेरणा तरी मिळेल किंवा किमान सत्याची ओळख तरी पटेल.

नवीन संचातले कुठलेच कलाकार नवखे वाटत नाहीत आणि वीस सेकंदांच्या रील्सच्या जमान्यात दोन अंकी (मराठी) नाटकातली एनर्जी एकदाही ड्रॉप होत नाही, याबद्दल सर्व कलाकार आणि विशेषत: दिग्दर्शक कौतुकास पात्र आहेत. पात्रांची निवड आणि स्क्रिप्ट यावर चोख काम झालेलं आहे. कमरेखालचे विनोद करताना चावट आणि अश्लील यामधला बॅलन्स 'बऱ्यापैकी' साधला आहे. गाणी, संगीत, लाईट्स उत्तम आहेत.

'मराठी नाटक' म्हणजे लांबच लांब मोनोलॉग्ज, शब्दबंबाळ संवाद, मेलोड्रॅमाटीक स्क्रिप्ट, आणि 'विनोदी नाटक' म्हणजे अंगविक्षेप आणि चावटपणा, या दोन्ही संकल्पनांना छेद देणारा 'यदा कदाचित' हा एक यशस्वी प्रयोग आहे आणि तो आता 'रिटर्न' आला आहे. ही संधी सोडू नका!

०८/०६/२०२३

मंदार शिंदे (9822401246)



Share/Bookmark

Tuesday, April 4, 2023

MallPractice and The Show - Marathi Play

 अस्वस्थ झालो आहे
अशांत झालो आहे
सत्य विवस्त्र बघुनि
निशब्द झालो आहे

बेसावध त्या क्षणी
अचानक
डोळ्यांना जे दिसले
डोळे मिटल्यावर जे
येऊन
कानांवर आदळले
अनपेक्षित जरी
अनोळखी नव्हते
स्वीकारु की नको
अजुनि
द्विधेत पडलो आहे
अस्वस्थ झालो आहे
अशांत झालो आहे
सत्य विवस्त्र बघुनि
निशब्द झालो आहे

क्षणात हसरे
क्षणात रडवे
क्षणाक्षणाला
नाट्य हे घडते
नाटक म्हणुनि
सोडुनि देऊ
प्रयत्न करतो आहे
अस्वस्थ झालो आहे
अशांत झालो आहे
सत्य विवस्त्र बघुनि
निशब्द झालो आहे

कधी आरोपी
मीच बळी कधी
दोष कुणाचा
चूक कुणाची
शिक्षा द्यावी की
करुनि घ्यावी
मंथन करतो आहे
अस्वस्थ झालो आहे
अशांत झालो आहे
सत्य विवस्त्र बघुनि
निशब्द झालो आहे



ऋजुता सोमण, अतुल पेठे आणि प्रदीप वैद्य यांचा एक जादूचा प्रयोग सध्या सुरु आहे.
'मॉलप्रॅक्टीस ऍंड द शो' असं नाव आहे.

लाईट्स कमाल..
नृत्य कमाल..
संगीत कमाल..
कन्सेप्ट कमाल..
क मा ल !

आणखी काही सांगत नाही. सांगू शकत नाही.
ही जादू संपायच्या आधी बघा, एवढंच.
कदाचित जादू तशीच राहील,
पण ही जादूगार मंडळी गायब होतील.
मग परत येतील,
दुसरीच काहीतरी जादू घेऊन...
तोवर ही चुकवू नका.

'मॉलप्रॅक्टीस ऍंड द शो'
७ एप्रिल २०२३ पर्यंत(च)
द बॉक्स, कर्वे रोड, पुणे



Share/Bookmark

Friday, January 27, 2023

उत्खनन



खोदायला चालू केलं की,
उघडे पडायला लागतात
जमिनीचे थर.
पृष्ठभाग म्हणजे सरफेस,
मग मधला थर -
असंख्य गोष्टींनी भरलेला.
त्याखाली झिजलेला खडक -
तुकड्या-तुकड्यांमध्ये विखुरलेला.
मग मूळ खडक -
अभेद्य राहिलेला
अजून तरी.
या सगळ्यामध्ये झिरपणारं
नितळ स्वच्छ पाणी.
जितकं खोल जावं
तितकी विविधता
एकाच जमिनीत.

हे असंच काहीतरी
माणसाचं सुद्धा असतं,
नाही का?

खोदायला चालू केलं की,
उघडे पडायला लागतात
मनाचे थर.
सगळ्यांना दिसणारा चेहरा
म्हणजे सरफेस.
मग मधला थर -
इच्छा आकांक्षा भावनांनी भरलेला.
त्याखाली झिजलेला खडक -
अनुभव आणि आठवणींचा पसारा.
मग मूळ खडक -
भाव-भावनांच्या पलिकडचा,
अभेद्य राहिलेला
अजून तरी.
या सगळ्यामध्ये झिरपणारी
येणारी-जाणारी माणसं
बनणारी तुटणारी नाती.
जितकं खोल जावं
तितकी विविधता
एकाच माणसात.

काहीतरी विशिष्ट उद्देश
असल्याशिवाय करू नये
उत्खनन -
जमिनीचं आणि
माणसांचं सुद्धा.
नको असलेलंच काहीतरी
येईल उफाळून बाहेर,
आणि मग आवरता येणार नाही
दाबलेल्या भावनांचा,
आठवणींचा आवेग.

एवढं कळत असूनसुद्धा
उकरतच असतो आपण
मनावर साठलेली माती.
आणि नाराजसुद्धा होतो
जेव्हा लक्षात येते
आयुष्याची झालेली माती.


    नाटकातल्या पात्रांचं ‘उत्खनन’ सुरु असताना प्रेक्षकांच्या मनाचे पापुद्रे सुटू लागतात, ही ताकद प्रदीप वैद्यांच्या लिखाणाची की नरेश आणि कौमुदी या कलाकारांच्या सादरीकरणाची, हे ठरवणं या नाटकाच्या बाबतीत जरा अवघडच आहे. ‘उत्खनन’ या नाटकाचा विषय जितका गूढ आणि खोल आहे, तितकंच त्याचं व्हिज्युअल प्रेझेंटेशन प्रभावी आणि ठोस आहे. नाटकाचा सेट मल्टी-लेव्हल असल्यामुळं खोली आणि उंची दाखवणं (आणि समजणं) सोपं झालंय. लाईट्सचा आणि अंधाराचा योग्य वापर, विशेषतः खिडकीतून येणाऱ्या मर्यादीत उजेडाचा इफेक्ट एखाद्या जुन्या इंग्रजी सिनेमातल्या सीनची आठवण करून देतो. नरेशच्या आवाजात मोनोलॉग ऐकणं तर खास आहेच, पण कौमुदीचं व्हॉइस मोड्युलेशन आणि सेटवरचा सहज वावर खूपच इम्प्रेसिव्ह. याशिवाय, दिवस-रात्र आणि ऋतुबदलासाठी वापरलेले सेटवरचे काही सरप्राइज एलिमेंट्स प्रत्यक्ष बघूनच अनुभवले पाहिजेत. एकदा बघितल्यावर स्टोरी कळाली, या प्रकारातलं हे नाटक नाही. यातल्या प्रसंगांचे साक्षीदार होण्यासाठी पुन्हा-पुन्हा बघावंसं वाटेल असं हे नाटक आहे. पुढचा प्रयोग अजिबात चुकवू नका. न जाणो, नाटकातलं उत्खनन सुरु असताना तुमच्या मनावरची पण एखादी खपली निघू शकेल.

मंदार शिंदे
9822401246
27/01/2023




Share/Bookmark

Thursday, January 12, 2023

Parting With Words

How important is it
To talk about death
Is it necessary at all
Can't we just live
And then leave
Silently, when it is time
It is a personal choice
Of course
Whether you decide
Parting in silence
Or parting with words

'Parting With Words… न होना केवल शब्दों में' is a beautiful performance where poetry meets death. And death is not always a depressing thought. It is unavoidable, no doubt. The only thing you can surely predict about your own future. But this is an attempt to arrest the feelings in words and serve them in a bearable, rather pleasurable format to an audience young and old. Yes, the concept is gold and the presenters are gems. Rupali, Aanand and Ashwini have brought to us a mix of English and Hindi poems talking about parting, about losing, about missing, about the end, about death. It's all about losing someone close to you, losing something you've loved and treasured, losing your self, too. It's also about hoping for a new beginning and it's about knowing that there's not another beginning. Basically, it's about being free - breaking free. Or whatever way you take it. Thank you, Annand, Rupali, Ashwini and The Box team, for this wonderful experience. It is perhaps for the first time that I have heard about death and parting for an hour or so and I want to hear that again, from you. Looking forward to experiencing parting with beautiful words again!

Mandar Shinde
9822401246
12/01/2023





Share/Bookmark

Monday, August 15, 2022

Narcondam: Marathi Play Review

तुमचा 'प्लॅन बी' काय आहे?



विकास आणि विनाश. एकाच नाण्याच्या दोन बाजू. कुणाचा तरी विकास म्हणजे कुणाचा तरी विनाश. प्रत्यक्ष किंवा अप्रत्यक्ष. लगेच किंवा कालांतरानं. संपूर्णपणे विनाश टाळून विकास साधणं शक्य आहे का? या प्रश्नापासून सुरु झालेला आणि उत्तराऐवजी पुन्हा त्याच प्रश्नापाशी नेऊन सोडणारा एक 'प्रयोग' म्हणजे - नारकोंडम!

'नारकोंडम' या विचित्र नावावरून या नाटकाच्या / दीर्घांकाच्या विषयाची कल्पना येत नाही, ही नाटक आणि प्रेक्षक या दोघांसाठी जमेची बाजू. नाटक बघायला जाणार असाल तर या नावाबद्दल माहिती 'गुगल' करणं कटाक्षानं टाळा. (आणि नसाल बघायला जाणार, तर द्या सोडून. उगाच काहीतरी शोध लावून सोशल मिडीयावर सस्पेन्स फोडू नका.)

बुद्धीबळाच्या पटावरचे हे काळे आणि हे पांढरे, अशा पात्र परिचयातून नाटकाची सुरुवात होते; पण हळूहळू काळ्याचे पांढरे आणि पांढऱ्यातले काळे आपल्याला दिसायला लागतात. शेवटी तर प्रेक्षक म्हणून गेलेल्या आपल्यालाच निर्णायक चाल खेळायचं आव्हान हे नाटक देतं. प्रेक्षकांपासून एका वेगळ्या उंचीवर - स्टेजवर - न घडता हे नाटक प्रेक्षकांच्या आजूबाजूला घडतं. प्रेक्षकांना आपल्यामध्ये सामावून घेतं. त्या-त्या प्रसंगामध्ये आपण स्वतः उपस्थित आहोत, त्या नेपथ्याचाच एक भाग आहोत, असा एक वेगळा अनुभव या दीड तासांमध्ये मिळतो. एखाद्या निसर्गरम्य ठिकाणी, मोकळ्या आकाशाखाली, मग पुढच्याच क्षणी बंद केबिनमध्ये किंवा घराच्या दिवाणखान्यात, अशा वेगवेगळ्या जागांवर आपल्याला प्रत्यक्ष घेऊन जायची किमया या नाटकाचे संवाद आणि ते सादर करणारे कलाकार साधतात. पात्रांच्या स्वभाववैशिष्ट्यानुसार, धूर्त, अनुभवी, आक्रमक, हट्टी, भावनिक, संतुलित, अशा निरनिराळ्या भूमिकांचा आनंद आपल्याला घेता येतो. दीपाली, लक्ष्मी, रणजीत, अवनीश, पराग, हृषीकेश, प्रदीप अशा सगळ्या कलाकारांनी धावफलक हलता ठेवायची जबाबदारी चपखल पार पाडलीय. हा दीर्घांक असला तरी, कथानकाला आणि सादरीकरणाला स्वतःचा एक विलक्षण वेग आहे. खटकेबाज संवाद आणि सर्वच पात्रांची एकमेकांसोबत जुगलबंदी यामुळं, विषय गंभीर असला तरी नाटक बघायला मजा येते. प्रदीप वैद्यांच्या दिग्दर्शनाची कमाल म्हणजे, नाटक पहिल्या पाच-सात मिनिटातच पकड घेतं आणि शांतपणे एक-एक पदर उलगडत फक्त दीड तासात एक मोठा विषय आपल्यापर्यंत पोहोचवतं.

आपल्या आजूबाजूला अनेक छोट्या-मोठ्या घटना घडत असतात. काही घटना घडून गेल्यावर आपल्याला समजतात; काही घडत असताना त्यांचे अपडेट आपल्याला अर्धवट स्वरुपात मिळत असतात. पण जे घडून गेलंय किंवा घडतंय, त्याच्या पलिकडं - पडद्यामागं - काय घडलं असेल, घडत असेल, याबद्दल आपल्याला नेहमीच कुतूहल वाटत असतं. मग हाती लागलेल्या मर्यादीत माहितीच्या आधारावर आणि तर्क व कल्पनाशक्तीच्या जोरावर काहीतरी लिहिलं जातं, सादर केलं जातं. असाच एक सशक्त प्रयोग आहे - 'नारकोंडम'! वर उल्लेख केल्यानुसार, विनाश टाळून विकास साधण्याचा काही पर्यायी मार्ग - प्लॅन बी - खरंच असतो का, याबद्दल प्रश्नांची पेरणी करून हे नाटक संपतं, एवढंच कथानकाबद्दल सांगेन. बाकी तुमचा इतर काही महत्त्वाचा 'प्लॅन बी' नसेल, तर नक्की या नाटकाच्या पुढच्या प्रयोगाला जा आणि एका उत्तम सादरीकरणाचा आनंद लुटा!

- मंदार शिंदे 9822401246



Share/Bookmark

Sunday, February 14, 2021

Mahanirvan - The Dread Departure by Satish Alekar

जगावेगळे आख्यान... महानिर्वाण!

कीर्तन, गोंधळ, भजन, अभंग, आणि गाण्याच्या भेंड्या! हा काही टिपिकल नाटकाचा फॉरमॅट नव्हे. सुरुवात-मध्य-शेवट असे घटक असलेली, दोन अंकांमंधे सांगितलेली गोष्ट म्हणजे हे नाटक नव्हे.

पंचेचाळीस वर्षांपूर्वी बसवलेलं हे नाटक आजसुद्धा दिमाखात उभं आहे, नव्हे, नाचतं-झुलतं आहे, प्रेक्षकांना झुलवतं आहे, खुलवतं आहे. यातली पात्रं बोलता-बोलता गाऊ लागतात, गाता-गाता नाचू लागतात, नाचता-नाचता भांडू लागतात, भांडता-भांडता अचानक थांबतात आणि प्रेक्षकांसमोर अशी उत्तरं मांडून जातात ज्यांचे प्रश्न त्यांना नाटकादरम्यान आणि नाटकानंतर सुद्धा छळत राहतात.

गीत-संगीत-संवादांचा जुळून येतो सुरेख त्रिकोण आणि प्रत्येकजण शोधत राहतो 'डावीकडचा तिसरा' कोण?

नचिकेत देवस्थळी, सायली फाटक, सिद्धार्थ महाशब्दे, आणि 'नाटक कंपनी'च्या संपूर्ण टीमचे अभिनंदन आणि हे अफलातून नाटक जन्माला घालणाऱ्या सतीश आळेकरांना अभिवादन!

ज्यांनी हे नाटक पूर्वी बघितलेलं नसेल, एकदा बघून समजलेलं नसेल, किंवा पुन्हा-पुन्हा बघायची इच्छा असेल, त्या सगळ्यांनी स्वतःच्या निर्वाणापूर्वी नक्की बघा - 'महानिर्वाण'!

- मंदार शिंदे ९८२२४०१२४६





Share/Bookmark

Friday, January 8, 2021

The Dark Room 3.0 (Immersive Theatre)

The Indian Express

Pune: Theatre company uses smell to craft immersive performances and expose concealed sentiments

Ruchika Goswamy | January 8, 2021


The room is dimly-lit red, with an array of containers which, when opened will fill the space with a variant of olfactory sensations. There are trays with liquid while photographic papers are hung to dry overhead on wires. The sensory movements usher the audience through three plays, namely Saadat Hasan Manto’s short story Khol Do, Kafan a short story by Munshi Premchand and Durga Poojo by Anonymous, which are staged in the photographic darkroom in Rangaai Theatre Company’s The Darkroom 3.0.


“Darkroom, our flagship project, is an immersive sensory theatre experience where we have different short stories which are performed in a setting very complimentary to the photographic darkroom. The fundamentals of our performance are borrowed from the principles of dark room in photographic development, wherein it is a place where you develop negatives into photographic papers with several processes in between. In our performances too, we try to present or develop the story in our audience’s psyche through principles used in developing negatives that have two major elements called burning and dodging. While the former equates to overexposing, dodging is underexposing the picture. We present the stories in such a way that in certain aspects of the story, we show things that are overly exaggerated or performed in a particular manner and certain cases, it is regular storytelling,” said Tushar Dalvi, founder and artistic director at Rangaai Theatre Company.


The opening performance of Manto’s short story Khol Do is a blindfolded experience, where the audience will experience heightened senses of smell, touch and sound. The Darkroom 3.0 slowly steers into the second story where the blindfolds have been removed for the audience. Premchand’s short story Kafan, which revolves around two insensitive men who ignore the screams of a family member in labour, comes with a modern touch to the traditional Dastangoi, an Urdu oral storytelling art form and will be presented with an open audience participatory format. The concluding story of Durga Poojo (A True Story) by Anonymous sheds light on a dark reality of child abuse which follows French dramatist Antonin Artaud’s Theatre of Cruelty as template.


“The theatre of cruelty aims to invoke unusual emotions of disgust, anguish, anger whereas traditional theatres tend to avoid such dark reactions. But here, dark emotions are targeted as child abuse is a sensitive theme and the way it is presented is very abstract, absurd and experimental. It becomes darker, which runs parallel with our theme of the dark room. Even the first two stories are also socially driven stories, which touch upon some dark elements or concepts of our society,” said Dalvi.


Dalvi said the dark room is an open site-specific work and the space is generally an alternate space. “It gives us an opportunity to use the space in a way, that as an audience when you enter, you will feel that you are in a dark room where photographs are going to be developed. It is a sensory, olfactory experience and from the three stories we will be performing, we have about 10 to 15 scents that the audience can go around and smell. These are in containers similar to chemical bottles one can find in a photographic dark room with trays and photographic films hung to dry,” he said.


Akul Anandor, who has been part of Rangaai Theatre company since mid-July last year said that as a performer, “it has been both overwhelming as well as freeing”:“In terms of normal society and morality, you try to filter out some of your worst impulses or behaviour. So, the character I play, which I cannot reveal, is a means of venting out, but also brings about an awareness. I am excited and nervous about the performance at the same time,” he said.


“We are a new team of immersive theatre performers for the city and it is something different we are bringing to the theatre sphere in Pune. It is more involving, more participatory in terms of the audience. The stories touch upon social issues, especially themes on subjugation on women and the plays have some open spaces in between them where the audience gets the liberty to take the lead,” said Mandar Shinde, who plays a character in Kafan.


Although Rangaai Theatre Company started in 2016 in Mumbai, it has now shifted its base to Pune, thereby introducing theatre enthusiasts with immersive theatre. After an overwhelming response to Darkroom and Darkroom 2.0, Darkroom 3.0 is a revamped and improved version.


“Our shows were very regular for Darkroom 2.0. Considering all precautions and safety measures, although theatres have begun, performers like us who perform in intimate spaces, it was a challenge to mould our performance accordingly. We had to change a couple of things like earlier we used to blindfold the audience but now we ask them to do it themselves. Our setup is also such that the audience can move around and pick things up, smell or touch them. Necessity becomes the mother of innovation, which has been true for us. We pushed ourselves to become more immersive, with a more engaging experience for the audience where they have the liberty of experiencing what they want to rather than fixating on what we want them to experience,” said Dalvi.

The Darkroom 3.0 will premiere at Raah – Literacy & Cultural Centre on January 9. A second show is scheduled at the same venue on January 17.



Share/Bookmark

Monday, September 28, 2020

Kaalji - Natyachhata (Dramatic Monologue)

 


    नाट्यछटा म्हणजे नाटकातला एक प्रसंग नव्हे. नाट्यछटा म्हणजे स्वगत नव्हे. नाट्यछटा म्हणजे एकपात्री प्रयोगसुद्धा नव्हे. स्वप्नरंजन नव्हे किंवा 'मी पंतप्रधान झालो तर' टाईप निबंध नव्हे.

    एकाच पात्रानं दुसऱ्या पात्राशी (किंवा पात्रांशी) साधलेला संवाद म्हणजे नाट्यछटा. पण ही दुसरी पात्रं अदृश्य असतात आणि एकाच पात्राच्या बोलण्यातून पूर्ण संवादाचा आभास निर्माण केला जातो. लिहायला अवघड पण वाचायला-बघायला भारी प्रकार असतो.


नाट्यछटा

काळजी


(पात्रः साधारण वीस ते पंचवीस वर्षे वयाची मुलगी)


कसंय ना मावशी, मला तुमची खूपच काळजी वाटते. तुमची म्हणजे तुझी, आत्याची, काकूची, मामीची, वहिनीची आणि आईची सुद्धा… कशाबद्दल? तुम्हाला सगळ्यांना माझी कित्ती काळजी वाटते, याचा विचार करून मलाच तुमची काळजी वाटायला लागलीय बघ... नाही समजलं? आता हेच बघ ना, मी लहान होते तेव्हा कधी मोठी होणार याची काळजी; आता मोठी झाले तर माझं शिक्षण कधी संपणार याची काळजी; शिक्षण संपेपर्यंत लग्नाची काळजी; लग्न होत नाही तोवर मुलं कधी होणार याची काळजी… बाप्रे! मला तर हे बोलतानासुद्धा धाप लागली बघ. आणि तुम्ही सदान्‌कदा यावरच चर्चा करताना कशा काय दमत नाही हाच प्रश्न पडतो मला... अगं हो, माहित्येय मला, तुम्ही नाही करणार तर कोण करणार माझी काळजी? पण मी काय म्हणते, तुम्हाला आधीच स्वतःच्या काळज्या कमी आहेत का? स्वतःच्या म्हणजे आपापल्या मुला-बाळांच्या... हो हो, मीसुद्धा तुला मुलीसारखीच आहे. मान्य आहे ना… पण तुझ्या स्नेहलला तीन वर्षांचा कोर्स पूर्ण करायला चार वर्षं लागली, याची काळजी कमी होती का तुला? नाही, तशी मीनाआत्यापेक्षा कमीच म्हणायची तुझी काळजी… तुला नाही सांगितलं तिनं? अगं तिचा दिनेश… तीन वर्षं अडकून राहिला ना सेकन्ड इयरमधे… शेवटी सुटला म्हणतेस? छे गं, कसला सुटतोय तो! सिलॅबसच बदलला त्याच्या कोर्सचा, मग कॉलेजनं परत ऐडमिशन घ्यायला सांगितली. तेव्हापासून कॉलेजचं तोंड नाही बघितलं त्यानं… अय्या, तुलापण हेच सांगितलं का आत्यानं? त्याला डिग्री मिळाली म्हणून? वाटलंच मला! आता तूच सांग, तिच्यापुढं हा एवढा काळज्यांचा डोंगर उभा असताना तिनं माझी काळजी करायची काही गरज आहे का? काय केलं विचारू नकोस… आईला म्हणाली, प्रियाला डिग्रीचा अभ्यास झेपत नसेल तर पटकन लग्न उरकून टाका. लग्नानंतर मिळवेल हळू-हळू डिग्री, चार-पाच वर्षांत… बिच्चारी! मी नाही गं, मीनाआत्या. कित्ती काळजी करते माझी… बरं, तिचं जाऊ दे, ती स्वतः कधी गेली होती कॉलेजला? पण शोभाकाकूचं काय, ती तर स्वतः शिकलेली आहे ना? हो हो, तिची कोमल झाली ना इंजिनियर… नाही नाही, चारच वर्षं लागली तिला. राधामामीच्या राहुलसारखी सहा वर्षं लागली असती तर खचलीच असती… कोमल नाही गं, शोभाकाकू! तिचं प्लॅनिंग कसं पर्फेक्ट असतं ना एकदम. जरासुद्धा इकडं-तिकडं झालेलं चालत नाही तिला. आईला म्हणाली, पंचवीशीच्या आत मुलींची लग्नं झालीच पाहिजेत, म्हणजे तिशीच्या आत दोन मुलं पदरात! …मला तर ऐकूनच टेन्शन आलं बघ. नाही नाही, मी अजून पंचवीसच्या आतच आहे गं, पण तिची कोमल सरकली ना तिशीकडं… आधी म्हणाली, जॉब करायचाय, मग म्हणाली, अजून शिकायचंय… कलेक्टरच व्हायचंय म्हणे तिला आता. होऊ दे बिचारी! पण तिशीच्या आत दोन मुलं नाही झाली, तर शोभाकाकूच्या प्लॅनिंगचं काय? बघ, आहेत की नाही प्रत्येकाला स्वतःच्या काळज्या? तरी माझी अजून काळजी करायची असते तुम्हाला… अगं, तू कुठं निघालीस गडबडीनं? तुमच्या सगळ्यांचे सल्ले ऐकून-ऐकून आई मला काय म्हणाली ते सांगायचं राहिलंय अजून… नको, पुढच्या वेळी कशाला? आत्ताच ऐकून जा ना… पुढच्या वेळी दीपावहिनीची काळजी का वाटते त्याबद्दल सांगेन सविस्तर… नाहीच का थांबता येणार? ठीकाय मग… ए आई, मावशी निघालीय बघ गडबडीनं… नाही नाही, गेलीसुद्धा बाहेर. पोहोचली असेल आता निम्म्या वाटेत… मी कशाला घालवतीये तिला? गेली बिचारी स्वतःच उठून. काळजीच वाटते मला  तुमची सगळ्यांची…



© मंदार शिंदे

२३/०७/२०२०

Mobile: 9822401246

E-mail: shindemandar@yahoo.com

Blog: http://aisiakshare.blogspot.com

Books on Amazon: http://amazon.com/author/aksharmann



Share/Bookmark

Thursday, July 23, 2020

Scheme (Script)


स्कीम
(लेखकः मंदार शिंदे)

प्रवेश १
(स्टेजवर दोन घरांच्या बाल्कन्या दिसत आहेत. दोन्ही घरांत अंधार आहे. उजवीकडच्या घरात लाईट चालू होतो आणि पुष्पा बडबड करत विंगेतून आत येते.)
पुष्पाः …बाई गं… बरं झालं घरी निघून आले. कसला बोर मेनू होता आजच्या भिशीचा… इडली-चटणी म्हणे. आणि ती स्वाती… एक-एक इडली मोजून वाढत होती मेली… तरी बरं, स्वतः खाऊन-खाऊन इडलीसारखी झालीय… आणि काय तर म्हणे डाएटचा नवीन कोर्स करतीय… त्यासाठी बरे पैसे असतात ह्यांच्याकडं... मोठेपणा सांगायला मिळतो ना तेवढाच. आमच्याकडच्या भिशीला मस्त मेनू असणारे, असं स्वतःच ग्रुपवर टाकत होती. हिचा मस्त मेनू म्हणजे काय, तर इडली आणि चटणी. ती पण एक-एक मोजून… मरु दे, मस्त चहा घ्यावासा वाटतोय आता उतारा म्हणून… हो, पण आयता चहा कुठं आपल्या नशिबात… चला पुष्पा मॅडम, आपला आपण चहा करु, छान आलं टाकून… (गाणं गुणगुणत आत जाते) चहा पाज रे, हाय चहा पाज रे… एक गर्मागरम चहा पाज रे…
(डावीकडच्या घरात लाईट चालू होतो. स्वप्ना हातात मोबाईल घेऊन बाल्कनीत येते. फोनला रेन्ज मिळत नसल्यानं ती वैतागली आहे. फोन ट्राय करता करता बडबड करते आहे.)
स्वप्नाः या घरात ना अजिबातच रेन्ज मिळत नाही… कित्ती वेळा सांगितलं निशिकांतला, आपण घर बदलू, दुसरीकडं रहायला जाऊ. पण त्याला इथंच रहायचंय. (वेगळ्या टोनमधे) माझ्या ऑफीसमधले कलीग्ज इथेच राहतात, आमचा छान ग्रुप आहे, आम्ही ऑफीसला जाताना कार पूलिंग पण करु शकतो… (तुच्छतेने) सो मिडल-क्लास! आली.. आली.. रेन्ज आली. लागला फोन… (फोनवर) हां सुनिता, बोल… हो अगं, मधेच कट झाला ना फोन…. बघ ना, रेन्जच नाही मिळत इथं… हो, मी तर केव्हाचीच तयार आहे गं, पण निशिकांतला इथंच रहायचंय… हो ना, त्याला काय फरक पडतो म्हणा… तो जातो ऑफीसला निघून, दिवसभर मलाच रहावं लागतं इथे… हो ना, आणि वर्क फ्रॉम होम म्हणजे काय झोपा काढतो काय आपण? इथंसुद्धा ऑफीसइतकंच काम असतं, हे कळतच नाही त्याला… काय सांगतेस, तुझ्याकडंही तेच रामायण का? अगं या नवऱ्यांना आपण काम पण करावं आणि घर पण सांभाळावं, असंच वाटत असतं… अगं, इतका प्रॉब्लेम होतो ना घरुन काम करताना… आता हेच बघ ना, रेन्ज नसली की… हॅलो… हॅलो… सुनिता… श्शी… गेली परत रेन्ज… इथेच बसते आता काम करत, म्हणजे परत फोन आला तर रेन्ज मिळेल… (आत निघून जाते.)
(उजवीकडून पुष्पा हातात चहाचा कप घेऊन बाल्कनीत येते. गाणं गुणगुणत स्टूलवर बसते. डावीकडून स्वप्ना लॅपटॉप घेऊन येते आणि स्टूलवर बसते.)
पुष्पाः (स्वप्नाला बघून जोरात ओरडते.) अय्या! स्वप्ना तू?
स्वप्नाः (दचकून) हो, मीच आहे. एवढ्या जोरात ओरडायला काय झालं? दचकले ना मी…
पुष्पाः सॉरी सॉरी सॉरी… तू आत्ता घरी असशील असं वाटलं नव्हतं, म्हणून…
स्वप्नाः का गं? मी घरी कधी थांबायचं आणि बाहेर कधी जायचं, हे आता तू ठरवणार का?
पुष्पाः तसं नाही गं, स्वाती म्हणाली मला. स्वप्नाला कुठंतरी जायचं होतं.. म्हणून नाही आली.. भिश्शीला!
स्वप्नाः (सारवासारव करत) अच्छा अच्छा… ते होय… म्हणजे मला निरोप मिळाला होता ग्रुपवर.. पण माझं काम होतं जरा महत्त्वाचं, म्हणून मीच कळवलं तिला.. येणार नाही म्हणून.. भिश्शीला!
पुष्पाः तुझं बरंय बाई, तुला जमतं असं डायरेक्ट नाही म्हणायला… आमचं आयुष्य चाललंय लोकांची मनं राखण्यात… रांधा, वाढा, उष्टी काढा…
स्वप्नाः अय्या! म्हणजे स्वातीनं तुला स्वैपाकाला बोलवलं होतं तर…
पुष्पाः (जोरात ओरडते) एऽऽ मी काय स्वैंपाकीण वाटले का गं तुला?
स्वप्नाः (घाबरुन) अगं तसं नाही… तूच म्हणालीस ना, रांधा - वाढा आणि काहीतरी काहीतरी…
पुष्पाः अगं म्हण असते ती… बाईच्या जातीला हमखास करावी लागणारी कामं सगळी…
स्वप्नाः शी शी शी! बाईची जात काय, रांधा-वाढा काय… हाऊ ओल्ड-फॅशन्ड्‌!
पुष्पाः ओ स्वप्ना मॅडम. माहितीये तुमची फॅसण. रोज-रोज हॉटेलमधे जाण्याइतके पैसे असते, तर आम्ही तरी कशाला बसलो असतो घरी चपात्या लाटत! 
स्वप्नाः (लॅपटॉप ठेवून उभी राहते) मी काय म्हणते पुष्पा…
पुष्पाः (उठून उभी राहते) काय गं, काय?
स्वप्नाः आपण ना सोसायटीच्या चेअरमनला भेटायला जाऊ…
पुष्पाः (उत्सुकतेनं) कशाला गं कशाला?
स्वप्नाः आपला महिन्याचा मेन्टेनन्स खूपच वाढलाय नै का इतक्यात…
पुष्पाः ए हो ना, खरंच. पण आपण चेअरमनला कशासाठी भेटायचं ते सांग की.
स्वप्नाः अगं, आपल्या सोसायटीचा खर्च वाचवायची आयडीया आहे माझ्याकडं…
पुष्पाः (उत्सुकतेनं) काय आयडीया आहे? सांग की मला पण…
स्वप्नाः (हळू आवाजात गुपित सांगितल्यासारखं बोलते) आपण सोसायटीच्या चेअरमनला भेटायला जाऊ… (पुष्पा मधेमधे ‘हां हां’ करते.) आणि त्यांना सांगू… आपल्या सोसायटीच्या वॉचमनला… काढून टाका… त्याच्या पगाराचे पैसे वाचतील… आपल्याला वॉचमनची गरजच नाय… विचार का?
पुष्पाः ए का गं, का?
स्वप्नाः कारण… आपल्याकडं पुष्पा मॅडम आहेत. (नॉर्मल टोनमधे) सगळी खबर असते इकडं… कोण घरी बसलंय, कोण बाहेर गेलंय, कोण स्वैपाक बनवतंय, कोण हॉटेलात जेवतंय, कोण… (बोलत-बोलत लॅपटॉप उचलून पुन्हा बसते.)
पुष्पाः (रागानं) एऽऽ जास्त बोलू नकोस हं तू…
स्वप्नाः जास्त नै काही, खरं तेच बोलले. खरं बोललं की राग येणारच माणसाला.
पुष्पाः एहेहे हेहेहे… मी पण खरं तेच बोलले हो. निशिकांत भाऊजींनीच सांगितलं परवा चहाला आले तेव्हा… (खाली बसते) आणि मी काही दुर्बिण नाही लावून बसले तुझ्या घरात काय चाललंय बघायला. 
स्वप्नाः दुर्बिण कशाला लावायला पाहिजे? काय मस्त घरं बांधलीत आपल्या बिल्डरनं. दोन बिल्डींगच्या बाल्कन्या इतक्या जवळ… (उठून उभी राहते) इतक्या जवळ की, मधे टीपॉय ठेऊन पत्ते खेळू शकतो आपण! तरी मी निशिकांतला म्हणत होते, डोळे झाकून फ्लॅट खरेदी करु नकोस… पण त्याचं काहीतरी वेगळंच… (बडबडत राहते.)
पुष्पाः (काहीतरी आठवून उठते) ए पत्त्यावरनं आठवलं… परवाच्या मिटींगचा पत्ताच नाही घेतला मी. अशी कशी वेंधळी गं तू पुष्पा… (स्वतःशीच बडबडत खोलीत जाते. फोन शोधताना गाणं गुणगुणते. चालः दुक्की पे दुक्की हो, या सत्ते पे सत्ता…) चहाही राहू दे, राहू दे फालतू गप्पा.. चहाही राहू दे, राहू दे फालतू गप्पा.. विचारुन घेऊ दे आधी मला, परवाच्या मिटींगचा पत्ता.. फोन कुठं झाला बेपत्ता! फोन कुठं झाला बेपत्ता?
(ब्लॅक-आऊट)

प्रवेश २
(पुष्पा खोलीत बसून फोनवर बोलत आहे. स्वप्ना बाल्कनीत बसून लॅपटॉपवर काम करत आहे.)
पुष्पाः (फोनवर) हॅलो… संध्या? अगं फोन करणार होतीस ना मला?... मला फायनल लिस्ट बनवायची आहे परवाच्या मिटींगसाठी… तुला स्कीम कळालीय नीट की परत सांगू?... नाही नाही नाही, अगं काही फसवाफसवी नाही… मी बोललीये ना त्यांच्याशी… खूप सोप्पं आहे अगं… ते सगळं ट्रेनिंग देणारेत… आपण फक्त त्यांची मेम्बरशिप घ्यायची आणि त्यांचे प्रॉडक्ट विकायचे… अगं काय मस्त-मस्त प्रॉडक्ट आहेत… एकदा बघाल तर प्रेमात पडाल!... नाही नाही, मी नाही बघितले अजून, पण त्यांनी फोनवर सांगितलं ना मला… मीपण भेटले नाही अजून त्यांना… पण मला तरी स्कीम आवडली बाई… घरी बसून चार पैसे कमवायची संधी मिळतीय तर सोडा कशाला?... येतीयेस ना मग?... पैसे भरावे लागतील परवा थोडे… हॅलो… संध्या?... हॅलो… (फोन कट होतो.) ह्या फोनची पण काय कटकट आहे. (उठून बाल्कनीत जाते. पुन्हा फोन लावते. रिंग होते, पण फोन उचलला जात नाही.) फोन का नाही उचलत ही संध्या?... अच्छा अच्छा, पैशाचं नाव काढल्यावर लगेच कट झाला नाही का फोन? चिंगूस मेली! 
स्वप्नाः मला काही म्हणालीस का गं?
पुष्पाः छे छे! तुला कशाला काय म्हणेल? तुझं चालू दे… (पुन्हा फोन लावत खोलीत जाते.) हॅलो… अंजूकाकी? कशी आहेस तू?... मी मजेत… नाही अगं सहजच केला फोन… प्रेरणा कशी आहे?... आणि पिल्लू?... त्याच्या बारशाचे फोटो आले का गं?... नाही नाही, काही विशेष काम नव्हतं… म्हणजे एक छोटंसं काम होतं खरं तर… अगं एक बिझनेस सुरु करतेय मी… हो, मी म्हणजे मी एकटीच… घरुनच काम करायचं आहे… खूप सोप्पं आहे अगं… ते सगळं ट्रेनिंग देणारेत… आपण फक्त त्यांची मेम्बरशिप घ्यायची आणि त्यांचे प्रॉडक्ट विकायचे… हॅलो… हॅलो… काकी… (बोलत-बोलत बाल्कनीत जाऊन बसते.) आता येतंय का ऐकू?... हां, तर काय सांगत होते मी… अगं काय मस्त-मस्त प्रॉडक्ट आहेत… एकदा बघाल तर प्रेमात पडाल!... नाही नाही, मी नाही बघितले अजून, पण त्यांनी फोनवर सांगितलं ना मला… मीपण भेटले नाही अजून त्यांना… पण मला तरी स्कीम आवडली बाई… घरी बसून चार पैसे कमवायची संधी मिळतीय तर सोडा कशाला?... त्याचीच मिटींग आहे परवा. आणि मला काही मेम्बर गोळा करुन न्यायचे आहेत… येशील का मग तू?... पैसे ना? हो, भरावे लागतील परवा थोडे… हॅलो… हॅलो… (फोन कट होतो.) श्शी!! कट झालाच शेवटी. (पुन्हा नंबर डायल करायला जाते, पण थांबते) नाही पुष्पा, कट ‘झाला’ नाही.. कट ‘केला’ फोन.
स्वप्नाः मला काही म्हणालीस का गं?
पुष्पाः (स्वप्नावर राग काढते) तुझं काय गं मधे-मधे? तुझं-तुझं काम कर की. माझ्या बाल्कनीकडं कशाला कान लावून बसलीयेस?
स्वप्नाः मी माझंच काम करतीये हो. तूच माझ्या कानाजवळ येऊन आरडाओरडा करतीयेस म्हणून विचारलं…
पुष्पाः मी काही आरडाओरडा नाही केला. आता ह्या फोनला इथंच रेन्ज येते त्याला मी काय करणार? (बडबड करत पुन्हा खोलीत येते.) वैताग आहे नुसता… आपल्याच घरात आपल्यालाच बोलायची चोरी. मरु दे, मला कुठं वेळ आहे हिच्याशी भांडायला… (फोनवर नंबर डायल करते.) हॅलो… शिल्पा वहिनी? पुष्पा बोलतीये… काय? कृष्णा नाही हो, पुष्पा.. पुष्पा बोलतीये… हॅलो… ऐकू येतंय का?... थांबा एक मिनिट… (पुन्हा बाल्कनीत जाऊन बसते.) हॅलो, आता येतंय का ऐकू?... हो ना, अहो इतका प्रॉब्लेम आहे ना इथं रेन्जचा… चेन्ज नाही हो, रेन्ज रेन्ज, फोनची रेन्ज… हां, रेन्जचा प्रॉब्लेम आहे इथं… ते जाऊ दे, एका बिझनेसबद्दल बोलायचं होतं तुमच्याशी… ह्यांच्या नाही हो, माझ्या… अहो खरंच! एवढ्यातच केलाय सुरु… गुरु? गुरु नाही हो, सुरु सुरु… तेच तर सांगायचं होतं तुम्हाला… नाही, बाहेर नाही.. घरुनच काम करायचं आहे… खूप सोप्पं आहे हो… ते सगळं ट्रेनिंग देणारेत… आपण फक्त त्यांची मेम्बरशिप घ्यायची आणि त्यांचे प्रॉडक्ट विकायचे… अहो, काय मस्त-मस्त प्रॉडक्ट आहेत… एकदा बघाल तर प्रेमात पडाल!... नाही नाही, मी नाही बघितले अजून, पण त्यांनी फोनवर सांगितलं ना मला… मीपण भेटले नाही अजून त्यांना… पण मला तरी स्कीम आवडली… क्रीम नाही हो, स्कीम स्कीम… ही बिझनेस स्कीम हो… त्याचीच मिटींग आहे परवा. आणि मला काही मेम्बर गोळा करुन न्यायचे आहेत… याल का मग तुम्ही?... पैसे ना? हो, भरावे लागतील परवा थोडे… हॅलो… हॅलो… (फोन कट होतो. ती रागानं फोनकडं बघत बसते. काही सेकंदांतच तिला हुंदका अनावर होतो आणि ती रडू लागते.)
स्वप्नाः (दचकून पुष्पाकडं बघत) ओ पुष्पाताई, टीव्ही सिरीयलमधे रोल मिळाला की काय? नाही, रडायची प्रॅक्टीस सुरु केलीत म्हणून विचारलं. (पुष्पाकडून उत्तर येत नाही. स्वप्ना काळजीनं उठून उभी राहते.) ए पुष्पा… अगं काय झालं? बरी आहेस ना? (पुष्पा स्वप्नाकडं बघते आणि अजूनच जोरात रडू लागते.) अगं अशी रडतेस काय? काय झालं बोल तरी. (पुष्पा नुसतीच स्वप्नाकडं बघते आणि रडते. स्वप्ना काहीतरी विचार करुन बोलते.) थांब, मी तुझ्याकडंच येते. दार उघड.
(स्वप्ना डावीकडं आत निघून जाते. पुष्पा काही वेळ त्या दिशेनं बघत राहते. पुन्हा हुंदका देते आणि उजवीकडच्या विंगेत निघून जाते. थोड्या वेळानं दोघी पुष्पाच्या घरात येतात. पुष्पाचं हुंदके देणं सुरुच आहे.)
स्वप्नाः हां बोल आता… काय झालं रडायला? कुणी काही बोललं का? बरं वाटत नाहीये का? (पुष्पाच्या कपाळाला हात लावून) ताप आलाय का? (पुष्पाचे हात दाबत) काही दुखतंय का? डॉक्टरकडं जायचंय का? अरुण भाऊजींना फोन लावू का? (फोन शोधू लागते. पुष्पा अजूनच हुंदके देऊ लागते. स्वप्ना तिच्या जवळ येऊन बसते.) हे बघ पुष्पा, तू सांगितलंच नाहीस तर मला कळणार कसं, काय झालंय?
पुष्पाः (हळू आवाजात पुटपुटते) काही नाही झालेलं… माझंच चुकलं… कधी नव्हे ते अपेक्षा केली ना… मला अपेक्षा करायचा हक्कच कुठाय पण?... मी फक्त सगळ्यांची मनं राखायची…
स्वप्नाः (मधेच बोलते) हो, रांधायचं, वाढायचं आणि उष्टी काढायची! (पुष्पा दचकून स्वप्नाकडं बघते आणि पुन्हा हुंदके देऊ लागते. स्वप्ना गडबडून जाते.) सॉरी सॉरी सॉरी… चुकून बोलून गेले. तू नीट सांग ना काय झालंय…
पुष्पाः (हुंदके देत देत बोलते) काही नाही गं… लग्नाआधी मी पण जॉब करायचे. तुझ्यासारखा कॉर्पोरेट नसला तरी ठीकठाक होता. थोडेफार पैसे यायचे हातात… मला हव्या त्या गोष्टींवर खर्च करु शकायचे… म्हणजे मी पैशाच्या बाबतीत उधळी नव्हतेच कधी, तरी खर्च करायला आवडायचं… पण लग्न झालं आणि अरुण म्हणाले की, ‘तुला पैसे कमवायची गरजच नाही. आपलं भागेल माझ्या पगारात…’
स्वप्नाः अगं पण भागायचा काय संबंध यात? जॉब काय फक्त पैसे कमवण्यासाठी करतात का? तुझं करीयर, तुझा अनुभव, तुझं स्वातंत्र्य…
पुष्पाः (पुन्हा हुंदके देऊ लागते) जाऊ दे गं स्वप्ना… ह्या सगळ्या नशीबाच्या गोष्टी असतात. मला जॉब नाही करता येणार हे मी मान्य केलं. मग माझा सगळा वेळ मी दिला फॅमिलीसाठी - सण-बिण, लग्न-बिग्न, बारसं-बिरसं, वाढदिवस, डोहाळेजेवण, हळदीकुंकू…
स्वप्नाः (मधेच बोलते आणि जीभ चावते) भिश्शी-बिश्शी… सॉरी सॉरी सॉरी, तू बोल…
पुष्पाः बघ ना… सगळ्यांच्या घरी सगळ्या कार्यक्रमांना पुष्पा आधी हजर पाहिजे. कुणाची मुलं सांभाळायचीत, पुष्पा आहेच. कुणाला स्वैंपाकात मदत करायचीय, पुष्पा आहेच. कुणाला दवाखान्यात डबा द्यायचाय, पुष्पा आहेच… कुणाच्या…
स्वप्नाः … घरावर लक्ष ठेवायचंय, पुष्पा आहेच. (पुन्हा जीभ चावते) सॉरी सॉरी. चुकून बोलून गेले.
पुष्पाः असू दे गं, तूच एकटी आहेस जिनं माझ्याकडून कध्धीच कसलंच काम नाही करुन घेतलं… मी खूप भांडले असेल तुझ्याशी, टोमणे मारले असतील. पण खरं सांगू का स्वप्ना? तू एखाद्या दिवशी भेटली नाहीस तर करमत नाही आता मला…
स्वप्नाः (आश्चर्याने) काय सांगतेस काय, पुष्पा… अगं पण…
पुष्पाः (स्वप्नाच्या बोलण्याकडं दुर्लक्ष करत) मी कधी बोलले नाही, पण आज तुला सांगते. माझ्याकडून सगळ्यांच्या अपेक्षा आहेत. सगळ्यांच्या सगळ्या अपेक्षा मी पूर्ण करते. आणि आज कधी नव्हे ते मी अपेक्षा केली तर…
स्वप्नाः पण असली कसली अपेक्षा केलीस तू?
पुष्पाः (डोळे पुसत उत्साहानं सांगते) अगं तुला सांगायची राहिलीच की… एक मस्त बिझनेस स्कीम आहे… म्हणजे मला फारसं घराबाहेर पडायचीसुद्धा गरज नाही, आणि पैसेसुद्धा चांगले मिळणार आहेत…
स्वप्नाः (संशयानं) असली कसली स्कीम गं?
पुष्पाः अगं खूप सोप्पं काम आहे. ती कंपनी सगळं ट्रेनिंग देणारे. आपण फक्त त्यांची मेम्बरशिप घ्यायची आणि त्यांचे प्रॉडक्ट विकायचे. अगं, काय मस्त-मस्त प्रॉडक्ट आहेत…
स्वप्नाः (मधेच बोलते) हो ना, ‘एकदा बघाल तर प्रेमात पडाल!’
पुष्पाः अय्या, तुला कसं गं माहीत?
स्वप्नाः का माहिती नसणार? गेल्या तीन दिवसांत तीनशे फोन लावले असतील तू. आणि प्रत्येक वेळी फोनवर हे धृवपद आहेच… (पुष्पाची नक्कल करत) “एकदा बघाल तर प्रेमात पडाल! नाही नाही, मी नाही बघितले अजून, पण त्यांनी फोनवर सांगितलं ना मला… मीपण भेटले नाही अजून त्यांना… पण मला तरी स्कीम आवडली…”
पुष्पाः (रागानं) कर कर, तू पण चेष्टा कर माझी…
स्वप्नाः (पुष्पाला समजावते) तसं नाही गं… मी आधीच बोलणार होते तुझ्याशी, पण म्हटलं जाऊ दे. तुझा उगाच गैरसमज व्हायचा. म्हणजे मला अगदी मान्य आहे, तू सगळं सांभाळून काहीतरी काम करायची धडपड करतीयेस, पण…
पुष्पाः पण काय?
स्वप्नाः अगं अशा शेकडो स्कीम्स रोज येत असतात मार्केटमधे. पण त्यातल्या खरंच आपल्या उपयोगाच्या कोणत्या ते तपासून नको का बघायला? अशी गडबड करुन, त्यांच्या मार्केटींगला भुलून आपण आपला वेळ, आपले पैसे, आणि आपले कष्ट वाया नाही घालवायचे.
पुष्पाः (विचार करत) बरोबर आहे तुझं, पण…
स्वप्नाः हो हो, कळतंय मला. तू आत्ता आणलेली स्कीम खोटीच असेल कशावरुन? असंच म्हणायचंय ना तुला?
पुष्पाः हो ना… म्हणजे आपण ट्राय तर करुन बघू शकतो की. आणि तू पण चल ना माझ्यासोबत मिटींगला. तुला पण कळेल खरी स्कीम काय आहे ते…
स्वप्नाः नको नको नको. मला नाही यायचंय अशा कुठल्या मिटींगला. मी फक्त तुला दुसरी बाजू दाखवायचा प्रयत्न करतीये… (विचार करत) आणि मी काय म्हणते पुष्पा…
पुष्पाः काय गं काय?
स्वप्नाः तुला खरंच असं काहीतरी काम करायचं असेल ना, तर मी मदत करेन शोधायला. म्हणजे माझ्या कॉन्टॅक्ट्समधे विचारुन किंवा ऑनलाईन शोधून पण काहीतरी काम मिळू शकेल.
पुष्पाः ए खरंच तू मदत करशील मला?
स्वप्नाः नक्की करेन. ऐक्चुअली निशिकांतला सुद्धा सांगेन मी तुझ्यासाठी काम शोधायला. आणि अरुण भाऊजींशी सुद्धा बोलेल तो… कदाचित त्यांनी असा कधी विचारच केला नसेल. एकदा बोलून बघायला काय हरकत आहे?
पुष्पाः थँक्यू… थँक्यू सो मच, स्वप्ना… तू माझ्याबद्दल केवढा विचार केलास. आणि मी तुझ्याशी सारखी भांडत राहिले.
स्वप्नाः असू दे गं… मला पण आवडतं असं भांडायला. मी तरी आणि कुणाशी भांडणार आहे? (दोघी हसतात.) ए, पण तसली स्कीम-बिम नको हं परत शोधू दुसरी… “एकदा बघाल तर…”
दोघीः “…प्रेमात पडाल!”

(समाप्त)

प्रयोगासाठी पूर्वपरवानगी आवश्यक
© मंदार शिंदे
१९/०१/२०१८

Mobile: 9822401246



Share/Bookmark