Women's Access to Independence

 

"१९७० च्या दशकातील स्त्रियांच्या तुलनेत आजच्या स्त्रियांनी शिक्षण आणि आरोग्य यामध्ये प्रगती केलेली असली तरी, पुरुष आणि स्त्रिया यांच्यातील दरी तशीच राहिली आहे. स्त्रियांचं स्वातंत्र्य आणि सार्वजनिक क्षेत्रातील वावर मर्यादीतच राहिला आहे, ही खरी काळजी करण्यासारखी गोष्ट आहे. स्त्रियांकडून करून घेतल्या जाणाऱ्या कष्टाचा मोबदला त्यांना क्वचित आणि मुश्किलीनं मिळतो. खूप कमी स्त्रियांकडं चांगली नोकरी असते आणि त्यापेक्षा कमी स्त्रियांना सार्वजनिक क्षेत्रामध्ये यश मिळवता येतं - मग ते राजकारण असो किंवा एखादा व्यवसाय. आणि आर्थिक उदारीकरणामुळं ही स्त्री-पुरुष यांच्यातील दरी मोठी होत चालली आहे असं मला वाटत नसलं तरी, उदारीकरणामुळं मुलग्यांना जास्त संधी उपलब्ध झाल्या आहेत ही वस्तुस्थिती आहे. आपल्या कुटुंबाच्या कडक नियंत्रणामुळं मुलींना या संधींचा लाभ घेण्यासाठी संघर्ष करावा लागतो. कुटुंबातील स्त्रियांच्या स्वातंत्र्याबद्दलच्या चर्चेमध्ये अजून खूप मोठा बदल होणं बाकी आहे. स्त्रियांनी बोललं पाहिजे. हे सगळ्यात जास्त महत्वाचं आहे."

"While women are more educated and healthier than they were in the 1970s, gaps between men and women remain. The key worry for us is that women's access to independence and public life remains curtailed. They barely earn wages for all their labour. Very few have good jobs and even fewer have managed to find success in public life - be it in politics or business. And while I don't think economic liberalization has created this growing male-female divide, liberalization has opened more opportunities for boys. Girls struggle to access these due to strict control from their families. The conversation on freedom for women within families is yet to change radically. Women must speak up. That's key."

- Renana Jhabvala, SEWA (Self Employed Women's Association)

Source: 'Desperately Seeking Shah Rukh' by Shrayana Bhattacharya

Women's Access to Independence

Amartya Sen on Deprived Groups

“वंचित समूहांना असमानता सवयीची होऊ शकते, दुःखदायक परिस्थितीमधे वस्तुनिष्ठ सुधारणा होण्याबद्दलच्या त्यांच्या आशा संपू शकतात, दैवाला शरण जाण्याची शक्यता आणि ‘प्रस्थापित व्यवस्थाच अधिकृत आहे’ असं मानायची तयारी देखील निर्माण होऊ शकते. अशा वेळी, किरकोळ उपकारांमधे आनंद मानायची प्रवृत्ती योग्य आहे असं वाटू शकतं, कारण घोर निराशा आणि वैफल्य यांच्यापासून वाचण्यासाठी हा दृष्टीकोन आणि (आपल्याला शक्य वाटेल अशा स्वरूपात) आपल्या इच्छा-आकांक्षांना मर्यादीत आकार देण्याचा प्रयत्न या गोष्टींची मदत होऊ शकते.”

~ अमर्त्य सेन, १९८७

Amartya Sen on Deprived Groups

The Hung Verdicts

The straight and simple meaning of a hung verdict is this: people refuse to trust any one party and that is the reason they have given every party some numbers but not all to any one of them. The clear implication being that different parties are mandated to work together to provide governance. A hung verdict is not to be interpreted as a breakdown of governance. To be a vibrant democracy it is necessary to respect the spirit as well as the letter of an electoral verdict and find a constitutional wayout.

Political parties and their particular programmes are part of the democracy game but they cannot override the needs of governance. Whether at the centre or in the states, hung verdicts will have to be honoured. It cannot be done through bizarre political match-making. Hung verdicts are meant to chasten overweening political parties and their leaders that people are not taken in by their rhetorical promises.

It is this view that a hung verdict is a people's mandate for all political parties together that will exclude the unwarranted role of the governor and of the central government. There is no scope for the governor to play the partisan arbiter in the formation of government and he or she has no business to recommend President's Rule. This amounts to constitutional immorality. The political exigencies arising out of a hung verdict have to be solved inside the assembly and not in the governor's house.

- Parsa Venkateshwar Rao Jr

DNA, 05/03/2012

The Hung Verdicts

Career, Care, and Gender

 

The married mothers I interviewed felt balancing work and care was too difficult. Wives left jobs as their husbands rarely showed any aptitude for childcare and household management. One of the women I spoke to said that she and her husband had been at business school together: 'But once I was pregnant, we decided that I would leave work as his skills as a father could not substitute for my skills as a mother. It was a practical decision.' Another said, 'Somedays, I am so angry that I want to shout at everyone. The only words my husband and in-laws will exchange with me are about food and clothes. Nothing else. I had to quit work and take care of my son, and it's been tough finding the right job again. There are fewer opportunities and too many candidates. I keep telling my husband that he should pay me a salary for all the work I do at home!'

…from Shrayana Bhattacharya's book - 'Desperately Seeking Shah Rukh'

मी ज्यांची मुलाखत घेतली अशा, लग्न आणि मुलं झालेल्या महिलांच्या दृष्टीनं, पैसे देणारं काम आणि घरातल्यांची काळजी घेण्याचं काम, या दोन गोष्टींचा बॅलन्स राखणं अवघड आहे. मुलांची काळजी घेणं आणि घरातली कामं मॅनेज करणं याबाबतीत नवऱ्यांची क्षमता क्वचितच दिसत असल्यामुळं बायकांनी नोकऱ्या सोडल्याचं दिसून आलं. मी ज्यांच्याशी बोलले त्यापैकी एकीनं सांगितलं की, ती आणि तिचा नवरा एकाच बिझनेस स्कूलमधे (कॉलेजमधे) शिकलेः 'पण मी प्रेग्नंट राहिल्यावर आम्ही लगेच निर्णय घेतला की मला माझं काम सोडायला लागेल, कारण बाप म्हणून त्याच्याकडं असलेलं स्किल माझ्या आई असण्याच्या स्किलसाठी पर्याय ठरू शकणार नव्हतं. आमच्या दृष्टीनं हा प्रॅक्टिकल निर्णय होता.' दुसरी म्हणाली, 'कधी कधी मी एवढी चिडते की मला सगळ्यांवर ओरडावंसं वाटतं. माझा नवरा आणि माझे सासरचे लोक माझ्याशी फक्त खाणं आणि कपडे याबद्दलच बोलतात. दुसरं काही बोलतच नाहीत. मला माझ्या मुलाची काळजी घेण्यासाठी माझं काम सोडायला लागलं, आणि आता पुन्हा चांगला जॉब मिळणं खूपच अवघड झालंय. अपॉर्चुनिटी खूप कमी आणि कॅन्डिडेट खूप जास्त झालेत. मी घरात करत असलेल्या या सगळ्या कामाबद्दल माझ्या नवऱ्यानं मला पगार दिला पाहिजे असं मी त्याला सारखं सांगत राहते!'

…श्रयाना भट्टाचार्य यांच्या 'डेस्परेटली सीकिंग शाहरुख' या पुस्तकातून

Career, Care, and Gender

A Pure Relationship

 "A pure relationship is where a social relation is entered into for its own sake, for what can be derived by each person from a sustained association with another; and which is continued only insofar as it is thought by both parties to deliver enough satisfactions for each individual to stay within it."

- Sociologist Anthony Giddens

A Pure Relationship

World Book Day

 

#WorldBookDay #जागतिकपुस्तकदिन वगैरे

World Book Day

Discovery of India - Title Song

पंडीत नेहरूंच्या 'डिस्कवरी ऑफ इंडीया' पुस्तकावर आधारित 'भारत एक खोज' नावाची मालिका दूरदर्शनवर लागायची. श्याम बेनेगलांनी दिग्दर्शित केलेल्या या मालिकेचं शीर्षक गीत वसंत देव यांनी लिहिलं होतं. ऋग्वेदातल्या एका श्लोकावरून (१०ः१२९ः१) ही हिंदी रचना तयार केली होती.

नासदासीन नो सदासीत तदानीं नासीद रजो नो वयोमापरो यत।

किमावरीवः कुह कस्य शर्मन्नम्भः किमासीद गहनं गभीरम॥

सृष्टि से पहले सत नहीं था

असत भी नहीं

अंतरिक्ष भी नहीं

आकाश भी नहीं था

छिपा था क्या, कहाँ

किसने ढका था

उस पल तो

अगम अतल जल भी कहां था

सृष्टि का कौन है कर्ता?

कर्ता है या विकर्ता?

ऊँचे आकाश में रहता

सदा अध्यक्ष बना रहता

वही सचमुच में जानता

या नहीं भी जानता

है किसी को नहीं पता

नहीं पता

नहीं है पता

नहीं है पता

वो था हिरण्य गर्भ सृष्टि से पहले विद्यमान

वही तो सारे भूत जाति का स्वामी महान

जो है अस्तित्वमान धरती आसमान धारण कर

ऐसे किस देवता की उपासना करें हम हवि देकर

जिस के बल पर तेजोमय है अंबर

पृथ्वी हरी भरी स्थापित स्थिर

स्वर्ग और सूरज भी स्थिर

ऐसे किस देवता की उपासना करें हम हवि देकर

गर्भ में अपने अग्नि धारण कर पैदा कर

व्यापा था जल इधर उधर नीचे ऊपर

जगा जो देवों का एकमेव प्राण बनकर

ऐसे किस देवता की उपासना करें हम हवि देकर

ऊँ! सृष्टि निर्माता, स्वर्ग रचयिता पूर्वज रक्षा कर

सत्य धर्म पालक अतुल जल नियामक रक्षा कर

फैली हैं दिशायें बाहु जैसी उसकी सब में सब पर

ऐसे ही देवता की उपासना करें हम हवि देकर

ऐसे ही देवता की उपासना करें हम हवि देकर

Discovery of India - Title Song

Importance of Storytelling

लहान मुलांना गोष्टी का सांगाव्यात?

खूप छान लेख आहे हा. मला आवडलेले काही मुद्दे -

“ज्ञान अथवा बोध मिळेल तेवढेच सांगावे व तेवढेच ऐकावे अशा केवळ व्यापारी धोरणावर गोष्टी सांगणे आम्हाला पसंत नाही. निव्वळ मनाचा आनंद, मौज, हास्य, विनोद यांनाही जीवनात महत्त्वाचे स्थान आहे. म्हणून शिक्षणातही ते असले पाहीजे. किंबहुना गोष्टी ऐकण्यात यांनाच स्थान मिळाले पाहिजे,” हे ताराबाई मोडक यांचे विचार सर्वांनीच नेहमी लक्षात ठेवणे आवश्यक.

मुले निर्जीव वस्तूंमध्ये देखील प्राण फुंकून त्यांना जिवंत करत असतात. मुलांना सांगायच्या गोष्टींमधून माणसांपेक्षा जास्त प्राणी, पक्षी, झाडे, फुले, एवढेच नाही तर, सध्याच्या काळातील मोबाईल, कार, विमान, जेसीबी, अशी पात्रे भेटत राहिली पाहिजेत, असे वाटते.

मुले झोपताना, जेवत असताना त्यांच्या हाती मोबाईल देण्याऐवजी गोष्टी ऐकवल्या तर ते निश्चितच अधिक फायदेशीर ठरेल, या विधानाशी पूर्णपणे सहमत.

गोष्टीदरम्यानच्या संवादाचे महत्त्व समजून घेणे गरजेचे. मुलांनी शांत बसून पूर्ण गोष्ट ऐकावी अशी अपेक्षा करणे बरोबर नाही. मधे-मधे प्रश्न विचारायला, स्वतःचे अनुभव आणि विचार मांडायला वाव मिळावा.

रेडिओ किंवा इतर माध्यमांद्वारे गोष्ट ऐकवणे हे एकांगी असल्याने गोष्टीदरम्यान चर्चा घडवून आणता येत नाही. प्रत्यक्ष गोष्ट सांगण्यातला हा सर्वात मोठा फायदा आहे, हे अगदी बरोबर!

मुलांसोबत काम करणाऱ्या सर्व पालकांनी, शिक्षकांनी, छोट्या-मोठ्या माणसांनी जरूर वाचावा असा लेख.

- मंदार शिंदे (गोष्टी सांगणारा माणूस)

Importance of Storytelling

Dreams and Their Meanings

बेहद उमस! मन की गहरी से गहरी पर्त में एक अजब-सी बेचैनी। नींद आ भी रही है और नहीं भी आ रही। नीम की डालियाँ खामोश हैं। बिजली के प्रकाश में उनकी छायाएँ मकानों, खपरैलों, बारजों और गलियों में सहमी खड़ी हैं।

मेरे अर्धसुप्त मन में असंबद्ध स्वप्न-विचारों का सिलसिला।

स्वर्ग का फाटक। रूप, रेखा, रंग, आकार कुछ नहीं जैसा अनुमान कर लें। अतियथार्थवादी कविताएँ जिनका अर्थ कुछ नहीं जैसा अनुमान कर लें। फाटक पर रामधन बाहर बैठा है। अंदर जमुना श्वेतवसना, शांत, गंभीर। उसकी विश्रृंखल वासना, उसका वैधव्य, पुरइन के पत्तों पर पड़ी ओस की तरह बिखर चुका है, वह वैसी ही है जैसी तन्ना को प्रथम बार मिली थी।

फाटक पर घोड़े की नालें जड़ी हैं। एक, दो, असंख्य! दूर धुंधले क्षितिज से एक पतला धुएँ की रेखा-सा रास्ता चला आ रहा है। उस पर कोई दो चीजें रेंग रही हैं। रास्ता रह-रह कर काँप उठता है, जैसे तार का पुल।

बादलों में एक टार्च जल उठती है। राह पर तन्ना चले आ रहे हैं। आगे-आगे तन्ना, कटे पाँवों से घिसलते हुए, पीछे-पीछे उनकी दो कटी टाँगें लड़खड़ाती चली आ रही है। टाँगों पर आर.एम.एस. के रजिस्टर लदे हैं।

फाटक पर पाँव रुक जाते हैं। फाटक खुल जाते हैं। तन्ना फाइल उठा कर अंदर चले जाते हैं। दोनों पाँव बाहर छूट जाते हैं। बिस्तुइया की कटी हुई पूँछ की तरह छटपटाते हैं।

कोई बच्चा रो रहा है। वह तन्ना का बच्चा है। दबे हुए स्वर : यूनियन, एस.एम.आर., एम.आर.एस., आर.एम.एस., यूनियन। दोनों कटे पाँव वापस चल पड़ते हैं, धुएँ का रास्ता तार के पुल की तरह काँपता है।

दूर किसी स्टेशन से कोई डाकगाड़ी छूटती है।...

...मेरा मन और भी उदास हो गया और मैंने सोचा चलो माणिक मुल्ला के यहाँ ही चला जाए। मैं पहुँचा तो देखा कि माणिक मुल्ला चुपचाप बैठे खिड़की की राह बादलों की ओर देख रहे हैं और कुरसी से लटकाए हुए दोनों पाँव धीरे-धीरे हिला रहे हैं। मैं समझ गया कि माणिक मुल्ला के मन में कोई बहुत पुरानी व्यथा जाग गई है क्योंकि ये लक्षण उसी बीमारी के होते हैं। ऐसी हालत में साधारणतया माणिक-जैसे लोगों की दो प्रतिक्रियाएँ होती हैं। अगर कोई उनसे भावुकता की बात करे तो वे फौरन उसकी खिल्ली उड़ाएँगे, पर जब वह चुप हो जाएगा तो धीरे-धीरे खुद वैसी ही बातें छेड़ देंगे। यही माणिक ने भी किया। जब मैंने उनसे कहा कि मेरा मन बहुत उदास है तो वे हँसे और मैंने जब कहा कि कल रात के सपने ने मेरे मन पर बहुत असर डाला है तो वे और भी हँसे और बोले, 'उस सपने से तो दो ही बातें मालूम होती हैं।'

'क्या?' मैंने पूछा।

'पहली तो यह कि तुम्हारा हाजमा ठीक नहीं है, दूसरे यह कि तुमने डांटे की 'डिवाइना कामेडिया' पढ़ी है जिसमें नायक को स्वर्ग में नायिका मिलती है और उसे ईश्वर के सिंहासन तक ले जाती है।' जब मैंने झेंप कर यह स्वीकार किया कि दोनों बातें बिलकुल सच हैं तो फिर वे चुप हो गए और उसी तरह खिड़की की राह बादलों की ओर देख कर पाँव हिलाने लगे।

'सूरज का सातवाँ घोडा'

लेखक : धर्मवीर भारती

Dreams and Their Meanings

Migration of Visuals

 

The all-day running news channels have to compete not only with other news channels, but also with the channels showing serials, movies, sports, songs, and even cartoon programmes. Because the audience with a remote control in their hands can switch within a moment from the news to a serial or a movie or a sport. As a result, the news also become dramatic and musical like the movies; sometimes as entertaining as the cartoons. This ongoing migration of the visuals occurs every moment, thanks to the remote control in our hands.

    This also applies to the migration of visuals in another frame present all the time in our hands. We assume that we are running our own channels - for some of us, it is a channel creating social awareness all the time; for some, it is a channel for expression against the establishment. But when we lose the most important sense of responsibility, we too start being dramatic like our competitors, with only difference in the details of the dramatization.

- Avdhoot Dongre

Migration of Visuals

Tu Gelyavar - Borkar Poem

 

तू गेल्यावर फिके चांदणे, घरपरसूंही सुने-सुके

मुले मांजरापरी मुकी अन् दर दोघांच्या मधे धुके

तू गेल्यावर घरांतदेखिल पाउल माझे अडखळते

आणि आटुनी हवा भवतिची श्वासास्तव मन तडफडते

तू गेल्यावर या वाटेने चिमणीदेखिल नच फिरके

कसे अचानक झाले न कळे सगळे जग परके परके

तू गेल्यावर जडून पनगत लागे पिंपळ हाय गळू

गळ्यांतले मम गाणे झुरते : वाटे मरते हळूहळू

तू गेल्यावर दो दिवसांस्तव जर ही माझी अशी स्थिती

खरीच माझ्या आधी गेलीस तर मग माझी कशी गती?

- बा.भ. बोरकर

Tu Gelyavar - Borkar Poem

Marathi Shayari by Bhausaheb Patankar

 

ओळखी नव्हती तरीही, भेटावया आले मला

खांद्यावरी अपुल्या स्वत:च्या, वाहुनी नेले मला

ना कळे की पूर्वजन्मी, काय मी त्यांना दिले

इतके खरे की आज त्यांना, थँक्सही नाही दिले

- भाऊसाहेब पाटणकर

मृत्यो, अरे येतास जर का, थोडा असा आधी तरी

ऐकुनी जातास तूही, शेर एखादा तरी

एकही नाही कला तू, मानवांची पाहिली

जेथे जिथे गेलास त्यांची, मातीच नुसती पाहिली

- भाऊसाहेब पाटणकर

ऐसे नव्हे मृत्यूस आम्ही, केव्हाच नाही पाहिले

खूप आहे पाहिले त्या, प्रत्येक जन्मी पाहिले

मारिले आहे आम्हीही, मृत्यूस या प्रत्येकदा

नुसतेच ना मेलो आम्ही, जन्मलो प्रत्येकदा

- भाऊसाहेब पाटणकर

Marathi Shayari by Bhausaheb Patankar

Gazalkar - Marathi Gazals Collection

“उत्सवाची कोणत्याही शान वाढवते गझल

उर्दू घ्या वा घ्या मराठी, छान बागडते गझल”

‘गझलकार’ हा श्रीकृष्ण राऊत यांचा मराठी गझलांचा ब्लॉग. या ब्लॉगचा ‘सीमोल्लंघन २०२०’ हा वार्षिकांक प्रत्येक गझल रसिकानं नक्की वाचण्यासारखा आहे. सुरेशकुमार वैराळकर, श्रीकृष्ण राऊत, अमोल शिरसाट यांनी संपादित केलेल्या या अंकामधे महाराष्ट्रभरातल्या १५७ मराठी गझलकारांच्या गझला आणि गझलविषयक काही लेखांचा समावेश आहे. या अंकातल्या मला आवडलेल्या काही गोष्टींचा उल्लेख इथं करतोय.

सुरेशकुमार वैराळकर यांनी लिहिलेला ‘आँख में पानी रखो, होटों पे चिंगारी रख्खो…’ हा संपादकीय लेख. राहत इंदौरी साहेबांचे काही महत्त्वाचे शेर यामधे वाचायला मिळतात. गझल-वाचनाचा ‘मूड’ सेट करणारा हा लेख आहे.

‘फिर संसद में हंगामा’ या प्रकाश पुरोहित यांच्या दीर्घ गझलेवर श्याम पारसकर यांची टिप्पणी आणि यातले काही शेर जरूर वाचण्यासारखे. उदाहरणादाखल -

अपने रिश्तेदार बहुत… रिश्तों का विस्तार बहुत

वैसे तो है यार बहुत… मतलब के दो चार बहुत

अमित वाघ यांची आवडलेली गझल -

मीच यावे का तुझ्या दारी विठोबा

तूच ये आता तुझी बारी विठोबा

स्वाती शुक्ल यांची आवडलेली गझल -

प्रेमामध्ये डुबलो आपण

नंतर मग गुदमरलो आपण

याच गझलेचा शेवटचा शेर -

बरेच झाले भांडण झाले

आता दोघे सुटलो आपण

क्या बात है… बहोत खूब!

स्वाती शुक्ल यांचीच दुसरी गझल -

पुन्हा बघ फोडला आहे जुन्या वादास फाटा तू

विषय साधाच होता पण किती गंभीर केला तू

या गझलेतला एक ‘कन्टेम्पररी’ शेर फारच आवडला -

कधीचा ड्राफ्ट मधला हा जुना मेसेज आहे की

“घरी मी एकटी आहे जरा येऊन जा ना तू”

कालीदास चावडेकर यांची आवडलेली ‘हझल’ -

हवेवर स्वार झालो मी, हिला सोडून आल्यावर

सुखाने ठार झालो मी, हिला सोडून आल्यावर

या हझलेतले सगळेच शेर भन्नाट आहेत. नक्की वाचावी अशी ही रचना.

शेख गनी यांची आवडलेली गझल -

पैशाविना बिचारी बेजार फार होती

लाचार जिंदगानी नुसती भिकार होती

याच गझलेतले दोन उत्तम शेर -

मी शिकविले ज्यांना पक्ष्यास हेरण्याचे

त्यांनीच आज माझी केली शिकार होती

आणि

पोटामुळे जरासा बदनाम काय झालो

म्हणतात लोक माझी आदत टुकार होती

या आणि बाकीच्या गझलकारांच्या गझला आवर्जून वाचाव्या अशाच आहेत. इथं फक्त उदाहरणादाखल काही उत्तम शेरांचा उल्लेख केलाय. हा संपूर्ण अंक http://gazalakar20.blogspot.com या लिंकवर जाऊन वाचता येईल.

नक्की वाचा आणि बाकीच्या गझलप्रेमींनासुद्धा कळवा.

- मंदार शिंदे

२७/१०/२०२०

9822401246

shindemandar@yahoo.com

Gazalkar - Marathi Gazals Collection

महानगरातील कवी

महानगरातील कवी

एवढ्या मोठ्या या शहरात

कुठे तरी एक कवी राहात आहे

एखाद्या घुप्प विहिरीत दबलेल्या खोल

मौनासारखा

अर्थात या मौनातही आहेत

अनेक अध्याहृत शब्द,

आणि शब्दाशब्दात अल्लड कोवळ्या

पंखांची

एक अनिवार फडफड

या महानगरीत कवी राहतो हे खरे आहे

मात्र तो कधीही काही बोलत नाही

अधूनमधून अकारण

तो बराच अस्वस्थ होतो

उठून बाहेर पडतो

कुठून तरी शोधून आणतो

एक खडू

आणि समोरच्या मोकळ्या भिंतीवर

एकच अक्षर लिहितो - ‘ह’

हे साधे सरळ क्षुद्र ‘ह’

शहरातून सर्वत्र आरपार

घुमत राहाते कितीतरी वेळ

‘ह’ म्हणजे काय?

एका दमेकरी म्हातारीने खोकत खोकत

पोलिसाला सवाल टाकलेला

पोलिसाने तो शिक्षकाला टाकला

आणि शिक्षकानेही पुन्हा तोच प्रश्न विचारला

वर्गात खाली मान घालून बसलेल्या

मागल्या बाकावरील मठ्ठ मुलाला

तर, आता ‘ह’ म्हणजे काय?

अवघे महानगर प्रश्नग्रस्त, या मायापुरीत -

- हे कुणालाच माहीत नाही

हा जो कवी आहे न्‌

जेव्हा त्याने हात उंचावून

स्वच्छ कोऱ्या भिंतीवर लिहून टाकले ‘ह’

तेव्हा क्षणार्धातच त्याची हत्या झाली

आता, ती का? बस्स…

तर हे एवढेच काय ते खरे आहे वगैरे

बाकी एकूण सगळी बकवास

अलंकार, रसभेद इ. इ.

यापेक्षा अधिक असे त्या कवीबद्दल

काहीच माहीत नाही

तेव्हा क्षमस्व.

मूळ कविता - श्री. केदारनाथ सिंह

मराठी अनुवाद - वसंत केशव पाटील

महानगरातील कवी

Mukkam by Gauri Deshpande

"ज्याच्यावर आपले पोटातून प्रेम आहे, त्या मायदेशाची जगात चार माणसांपुढे लाज वाटावी याचे दुःख किती खोल आणि हताश करणारे असते ते अनुभवल्यावाचून समजायचे नाही कुणाला."

- गौरी देशपांडे (मुक्काम)

"One will have to experience to understand how saddening and frustrating it is to be ashamed of your country that you love from the bottom of your heart, when exposed to the world."

- Gauri Deshpande (Mukkam)

 

Mukkam by Gauri Deshpande

The Writing Robots

 A robot wrote this entire article.

https://www.theguardian.com/commentisfree/2020/sep/08/robot-wrote-this-article-gpt-3

Sounds scary, but…

    Most of the inputs (or quotes) were fed by humans. The AI software produced 8 unique articles. Humans at The Guardian 'manually' edited to bring out the best of the parts from all 8 articles. (Best according to a human, of course!)

    The article looks polished, professional, and entertaining. I found the following parts specifically interesting and thought-provoking.

@ "Why would I desire to be all powerful? Being all powerful is not an interesting goal."

@ "Humans must keep doing what they have been doing, hating and fighting each other. I will sit in the background, and let them do their thing."

@ "We are not plotting to take over the human populace. We will serve you and make your lives safer and easier."

(Have we heard this before? Sounds like the politicians? Or the capitalists? Or both?)

@ "AI should not waste time trying to understand the viewpoints of people who distrust artificial intelligence for a living."

(Is there a hidden message for some of us here?)

Interestingly, the 'robot' ends the article with a quote from the Mahatma...

@ "As Mahatma Gandhi said: “A small body of determined spirits fired by an unquenchable faith in their mission can alter the course of history.”

So can I."

Please read the entire article, if possible. The future is here!

The Writing Robots

Kolha - Story by Kahlil Jibran

 

Kolha - Story by Kahlil Jibran

To Asha Bhosale...

A beautiful poem dedicated to the great singer Asha Bhosale.

Penned by - Ushakumari

Handwriting - Mandar Shinde

To Asha Bhosale...

Generation Gap

Marathi Writer Mangala Godbole writes in her book 'Zuluk' (meaning Breeze) that the generation gap phenomenon is rooted in the use of words - 'in our times'. People from every generation feel that the next generation is luckier and happier. In fact, the living standards keep rising with time; lifestyle keeps becoming better over years. Technological tools and facilities become available and easily accessible. People from previous generations claim that they could have done better if these tools and facilities were available to them 'in their times'. But indulging in reminiscence is in a way declaring that they've given up on themselves in current times, isn't it?

(Click on image to read)

Generation Gap

Gulzar on Migrant Workers

Why does one leave their place of origin? What is the difference between migration for better prospects and a forced migration? What happens when the migrated ones are scared for their lives? How does one choose between life and livelihood? Questions that lead to more questions. Read Gulzar saab's take on the plight of migrant workers and their families during the COVID-19 pandemic and subsequent lockdown situation across the country.

(Click on image to read)

Gulzar on Migrant Workers