ही कुत्री रात्रभर भुंकत का असतात ?
(मंदार शिंदे ९८२२४०१२४६)
तुम्हाला माहिती आहे का हो -
ही कुत्री रात्रभर भुंकत का असतात ?
तुम्ही म्हणाल, हा काय प्रश्न आहे ?
अहो, प्रश्न सरळ असला तरी उत्तर गोल आहे,
काय करणार आवाजाचा विषयच खोल आहे !
ही कुत्री भुंकतात आपलं अस्तित्व दाखवण्यासाठी,
आपण जिवंत आहोत हे जगाला सांगण्यासाठी.
माणसांनीच शिकवला त्यांना हा नियम -
जिवंत असाल तर आवाज करा..
शांत झालात तर समझो बात खतम !
माणसं नाही का दिवस-रात्र आवाज करतात.
बोलतात, बोलतात, बोलतात… खूप बोलतात,
भांडतात, शिव्या देतात, घोषणा देतात.
त्यातून निर्माण काहीच होत नसलं तरी,
आवाज आणि आवाजाशिवाय दुसरं काही..
तरी पण आवाज महत्त्वाचा…
बोलून बोलून थकले की गाड्या चालवतात.
फटफटींचे फट्‌-फट्‌ आवाज काढतात,
बसचे धडाम-धुम्‌ आणि कारचे घुर्र-घुर्र.
रिक्षा, टेम्पो, ट्रकचे आवाजच आवाज..
त्यात अजून हरतऱ्हेचे हॉर्न, इंडीकेटर्स.
शिवाय पुंगळ्या काढून अजून मोठ्ठा आवाज.
रेल्वेचा आवाज, विमानाचा आवाज.
त्यातसुद्धा वेगवेगळे प्रकार -
अपघातापूर्वीच्या मस्तीचा वेगळा,
प्रत्यक्ष अपघाताच्या आघाताचा वेगळा,
आणि अपघातानंतरच्या टाहोंचा वेगळा.
पण आवाज महत्त्वाचा…
गाणी लावतात सेलिब्रेशनसाठी,
हेड असलेले हेडफोनमधून ऐकतात..
बाकीचे स्पीकरच्या भिंती उभारतात.
सूर, ताल, लय, शब्द, भाषा, संगीत,
असलं तरी चालतं आणि नसलं तरी..
फक्त आवाज महत्त्वाचा…
मिक्सरची घुरघुर आणि पंख्यांची घरघर,
आवाजच आवाज घुमत राहतात घरभर.
माणूस आला की डोअरबेल आणि
कॉल आला की रिंगटोन वाजते.
आवडत्या माणसाची चाहूल आणि
नकोशा माणसाची सूचना देते.
कमी होत चाललेला डोअरबेलचा आवाज
किंवा वाढत चाललेला रिंगटोनचा आवाज..
शेवटी आवाज महत्त्वाचा…
एवढं कमी पडलं तर फटाके उडवतात,
शंख फुंकतात, ढोल-नगारे बडवतात.
टाळ, झांज, लेझीम, कर्णे घेऊन
गाणी गातात, आरत्या घोकतात,
मनात दडलेली भीती घालवतात..
त्यासाठी पुन्हा आवाज महत्त्वाचा…
या आवाजाचे आणखी खूप प्रकार -
ठो ठो बंदुकांचे, धाड धाड तोफांचे,
खण्ण खण्ण तलवारींचे आणि
सुन्न बधीर करणाऱ्या बॉम्बचे.
खेळांचे, युद्धांचे, वाद्यांचे, भांड्यांचे,
साखळ्यांचे, सापळ्यांचे, बेड्यांचे, गजांचे.
आवाज, आवाज, आवाज आणि आवाज..
प्रत्येक आवाज इथं महत्त्वाचा…
आवाजासाठी इथं भरपूर उपमा, पण
शांतता म्हटलं की फक्त स्मशान शांतता.
म्हणूनच आपलं अस्तित्व दाखवण्यासाठी,
आपण जिवंत आहोत हे जगाला सांगण्यासाठी,
ही कुत्री रात्रभर भुंकत असतात..
अगदी इथल्या माणसांसारखी…
अगदी इथल्या माणसांसारखी…
(मंदार शिंदे ९८२२४०१२४६)
तुम्हाला माहिती आहे का हो -
ही कुत्री रात्रभर भुंकत का असतात ?
तुम्ही म्हणाल, हा काय प्रश्न आहे ?
अहो, प्रश्न सरळ असला तरी उत्तर गोल आहे,
काय करणार आवाजाचा विषयच खोल आहे !
ही कुत्री भुंकतात आपलं अस्तित्व दाखवण्यासाठी,
आपण जिवंत आहोत हे जगाला सांगण्यासाठी.
माणसांनीच शिकवला त्यांना हा नियम -
जिवंत असाल तर आवाज करा..
शांत झालात तर समझो बात खतम !
माणसं नाही का दिवस-रात्र आवाज करतात.
बोलतात, बोलतात, बोलतात… खूप बोलतात,
भांडतात, शिव्या देतात, घोषणा देतात.
त्यातून निर्माण काहीच होत नसलं तरी,
आवाज आणि आवाजाशिवाय दुसरं काही..
तरी पण आवाज महत्त्वाचा…
बोलून बोलून थकले की गाड्या चालवतात.
फटफटींचे फट्‌-फट्‌ आवाज काढतात,
बसचे धडाम-धुम्‌ आणि कारचे घुर्र-घुर्र.
रिक्षा, टेम्पो, ट्रकचे आवाजच आवाज..
त्यात अजून हरतऱ्हेचे हॉर्न, इंडीकेटर्स.
शिवाय पुंगळ्या काढून अजून मोठ्ठा आवाज.
रेल्वेचा आवाज, विमानाचा आवाज.
त्यातसुद्धा वेगवेगळे प्रकार -
अपघातापूर्वीच्या मस्तीचा वेगळा,
प्रत्यक्ष अपघाताच्या आघाताचा वेगळा,
आणि अपघातानंतरच्या टाहोंचा वेगळा.
पण आवाज महत्त्वाचा…
गाणी लावतात सेलिब्रेशनसाठी,
हेड असलेले हेडफोनमधून ऐकतात..
बाकीचे स्पीकरच्या भिंती उभारतात.
सूर, ताल, लय, शब्द, भाषा, संगीत,
असलं तरी चालतं आणि नसलं तरी..
फक्त आवाज महत्त्वाचा…
मिक्सरची घुरघुर आणि पंख्यांची घरघर,
आवाजच आवाज घुमत राहतात घरभर.
माणूस आला की डोअरबेल आणि
कॉल आला की रिंगटोन वाजते.
आवडत्या माणसाची चाहूल आणि
नकोशा माणसाची सूचना देते.
कमी होत चाललेला डोअरबेलचा आवाज
किंवा वाढत चाललेला रिंगटोनचा आवाज..
शेवटी आवाज महत्त्वाचा…
एवढं कमी पडलं तर फटाके उडवतात,
शंख फुंकतात, ढोल-नगारे बडवतात.
टाळ, झांज, लेझीम, कर्णे घेऊन
गाणी गातात, आरत्या घोकतात,
मनात दडलेली भीती घालवतात..
त्यासाठी पुन्हा आवाज महत्त्वाचा…
या आवाजाचे आणखी खूप प्रकार -
ठो ठो बंदुकांचे, धाड धाड तोफांचे,
खण्ण खण्ण तलवारींचे आणि
सुन्न बधीर करणाऱ्या बॉम्बचे.
खेळांचे, युद्धांचे, वाद्यांचे, भांड्यांचे,
साखळ्यांचे, सापळ्यांचे, बेड्यांचे, गजांचे.
आवाज, आवाज, आवाज आणि आवाज..
प्रत्येक आवाज इथं महत्त्वाचा…
आवाजासाठी इथं भरपूर उपमा, पण
शांतता म्हटलं की फक्त स्मशान शांतता.
म्हणूनच आपलं अस्तित्व दाखवण्यासाठी,
आपण जिवंत आहोत हे जगाला सांगण्यासाठी,
ही कुत्री रात्रभर भुंकत असतात..
अगदी इथल्या माणसांसारखी…
अगदी इथल्या माणसांसारखी…
- अक्षर्मन
