ऐसी अक्षरे

:- कथा
:- कविता
:- लेख
:- अनुवाद
:- हिंदी
:- English
:- संग्रह
:- इतर

मंदार शिंदे
Mandar Shinde

Thursday, May 22, 2014

लोकप्रतिनिधी

लोकप्रतिनिधी म्हणून वेगवेगळ्या स्तरावर वेगवेगळ्या अपेक्षा, अधिकार, आणि जबाबदार्‍या असतात. यांपैकी लोकप्रतिनिधींचे अधिकार आणि जबाबदार्‍या राज्यघटनेत नमूद केल्यानुसार ठरलेल्या असतात. अपेक्षा मात्र स्थल-काल-व्यक्तिपरत्वे बदलत जातात. स्थानिक प्रश्नांवर काम करुन निवडून येणारे, व्यक्तिगत करिष्म्यावर निवडून येणारे, आणि योग्य 'टायमिंग' साधून निवडून येणारे असे काही प्रकार आपल्याला लोकसभा, विधानसभा, नगरपालिका, अशा सर्व स्तरांवर दिसतात. पण यांपैकी किती लोकप्रतिनिधी राज्यघटनेतील अधिकार व जबाबदार्‍यांनुसार काम करत असतील? मुळात हे अधिकार नि जबाबदार्‍या काय आहेत, हे तरी निवडून येणारे आणि निवडून देणारे या दोघांना ठाऊक असतील का? शाळेतलं नागरिकशास्त्र, लोकसभेतील खासदारांची संख्या आणि विधानसभेतील आमदारांची संख्या पाठ करण्यापलिकडं खरंच जातं का? की त्याची आता कुणाला गरजच वाटत नाही?


Share/Bookmark

Wednesday, May 21, 2014

व्हॉट्स ऑन युवर माईन्ड?

फेसबुक वापरायला सुरु केलं तेव्हा फ्रेन्डलिस्टमधे काही जवळच्या मित्र-मैत्रिणींचीच नावं होती. त्याआधी जे काही लिहायचंय ते ब्लॉगवर लिहित होतो. फेसबुकवर लाईक्स आणि कॉमेंट्समुळं लिहिण्याची पोच मिळायला लागली. त्यामानानं ब्लॉगवर कॉमेंट्स येण्याचं प्रमाण खूपच कमी होतं. जसजशी फ्रेन्डलिस्ट वाढत गेली तसतशी लाईक्स नि कॉमेंट्सची संख्यादेखील वाढत गेली. मग कुणी-कुणी लाईक केलं, कुणी कॉमेंट केली, हे बघायची उत्सुकता वाढली. एखाद्या स्टेटसला लाईक मिळाले नाहीत, किंवा अपेक्षेपेक्षा कमी मिळाले तर काहीतरी चुकल्यासारखं वाटू लागलं. मग तेच स्टेटस थोड्या वेगळ्या शब्दांत मांडलं तर लाईक्स वाढतील का? की एखाद्या ग्रुपमधे पोस्ट केलं तर जास्त लाईक्स मिळतील? की रात्री उशिरा अपडेट केल्यामुळं वाचलंच गेलं नसेल? दिवसाच स्टेटस अपडेट केलेलं चांगलं का? असे अनेक विचार सुरु झाले. मग लाईकींग आणि कॉमेंटींग पॅटर्नचा अभ्यास झाला. ऑफीस टाईममधे लाईक जास्त मिळतात, म्हणजे ऑफीसमधेच लोकांना फेसबुकवर भटकायला जास्त वेळ मिळतो बहुतेक. काही फ्रेन्ड्स विशिष्ट प्रकारच्या स्टेटसलाच लाईक करतात, इतर स्टेटसकडं दुर्लक्ष करतात. काहींना मराठीच स्टेटस आवडतात, तर काहींना इंग्रजीच स्टेटस समजतात. असं करता-करता, मुळात स्टेटस काय टाकायचं यापेक्षा त्यावर प्रतिक्रिया काय येणार, यावर जास्त विचार होऊ लागला. म्हणजे, फेसबुक विचारतं - व्हॉट्स ऑन युवर माईन्ड? आणि आपण आपलं - व्हॉट विल बी ऑन आदर्स माईन्ड्स? - मधे अडकून पडतो. या सगळ्या भानगडीत, मला काय सांगावंसं वाटतंय ते बाजूलाच राहिलं आणि काय सांगितलेलं 'फ्रेन्ड्स'ना आवडेल, यावर विचार शिफ्ट झाले.

मग असं वाटलं की, जे काही आपल्याला म्हणायचंय ते एकदा म्हणून टाकलं की पुन्हा त्याचे लाईक्स नि कॉमेंट्स (आणि ते स्टेटससुद्धा!) स्वतःला दिसलंच नाही तर? म्हणजे प्रायव्हसी सेटींगमधे काहीतरी 'पब्लिक एक्सेप्ट सेल्फ' असा विचित्र पर्याय निवडता आला तर? म्हणजे मग एकदा पहिली गोष्ट सांगून झाली की डायरेक्ट दुसर्‍या गोष्टीवरच विचार सुरु. पुन्हा ते पहिल्या गोष्टीचे लाईक्स नि कॉमेंट्स नि शेअर्स, असल्या भानगडीच नकोत. नाही तरी, ज्याला आपल्यापर्यंत प्रतिक्रिया पोचवायचीच असेल त्याला किंवा तिला, मेसेज / ई-मेल / पत्र / फोन एवढे पर्याय उपलब्ध आहेतच की. मग ते कॉमेंट-कॉमेंट खेळण्यात कशाला वेळ घालवायचा? मग लाईक्स वाढले म्हणून शेफारूनही जायला नको, की लाईक्स कमी म्हणून नाराजही व्हायला नको. बघूयात का ट्राय करुन?


Share/Bookmark

Tuesday, May 6, 2014

स्पर्धा आणि यश

आचार्य रजनीश एक कथा सांगायचेः कुत्र्यांच्या जगातील एक गणमान्य कुत्रा एकदा दिल्ली पदयात्रेवर निघाला. त्यांच्या शिष्यांनी समारोहपूर्वक कलकत्त्याहून त्यांना निरोप दिला. मजल-दरमजल करत तीन महिन्यांनी महाराज दिल्लीला पोहोचणार, असा कार्यक्रम आखला होता. दिल्लीतील अनुयायांनी जंगी स्वागत करण्यासाठी स्वागत समिती देखील बनवली होती. तीन महिन्यांनी कुत्रा महाराज दिल्लीला पोहोचणार म्हणून वर्गणी गोळा करायला लागले. आणि अचानक दहाव्याच दिवशी महाराज दिल्लीत येऊन थडकले.

"महाराज आपण किती महान! तीन महिन्यांचा प्रवास दहा दिवसांत पूर्ण केला. कुत्ता महाराजकी जय!" अनुयायांनी जयघोष केला.

"महाराज, आपण हा चमत्कार कसा साधला? आणि आपल्या अंगावर एवढ्या जखमा कशा?"

"मी दहा दिवसांत स्वतःच्या मर्जीने नाही रे पोहोचलो! कलकत्त्याहून निघालो. पहिल्या पडावाच्या गावी पोहोचलो. थकलो होतो. आराम करावा, काही खावं म्हणून मोठ्या आशेने गावात शिरलो, तर त्या गावातले कुत्रे भुंकत माझ्या मागे लागले. त्यांच्या भीतीने पळत सुटलो. निदान पुढील गावात तरी विसावा मिळेल म्हणून आशेने पोहोचलो, तर तिथले कुत्रे अजून क्रूर व भयानक निघाले. लचकेच तोडायला अंगावर आले. माझ्या जलद प्रवासाचं हे रहस्य आहे. अरे, कलकत्त्याहून दिल्लीपर्यंत कोठल्याच मुक्कामावर मला उसंत घेऊ दिली नाही हो!" धापा टाकत थकले भागलेले जखमी कुत्रा महाराज रडकुंडीला येत बोलले.

अशा धावण्यालाच आजच्या युगात स्पर्धा, व दिल्लीला पोहोचण्याला यश म्हणतात.

(डॉ. अभय बंग यांच्या 'माझा साक्षात्कारी हृदयरोग' या पुस्तकातून)


Share/Bookmark

Tuesday, April 15, 2014

सगळीच माणसं दिसतात...

सगळीच माणसं दिसतात कशी वैतागलेली
डोकी फुटलेली अन्‌ हातात दगड घेतलेली

कणाकणात असतो म्हणे देव वसलेला
मग का इथं मशिदी तिथं मंदीरं बांधलेली

प्रत्येकाचा शेवट तर मातीत ठरलेला
मग अमरत्वाची कसली ही भूल पडलेली

काय अर्थ असल्या खोट्या जगण्याला
वर्षं नुसतीच वाया गेली की हो जगलेली


Share/Bookmark

Sunday, April 13, 2014

एका इंटरव्ह्यूची गोष्ट


"सत्य कल्पनेहून रंजक असते"
(या कथेतील सर्व पात्रे व प्रसंग काल्पनिक असून प्रत्यक्ष जीवनातील व्यक्ती वा प्रसंगांशी त्यांचे साधर्म्य आढळल्यास तो निव्वळ योगायोग समजावा.)

"हॅलो, रजत शर्मा जी?"
"बोला, पंतप्रधान नरेन्द्रभाई..."
"अरे, अजून इलेक्शन व्हायच्या आहेत. भावी पंतप्रधान म्हणा..."
"इलेक्शन काय, होत राहतील हो. पण तुम्हीच आमचे पंतप्रधान! मोदी मोदी मोदी..."
"बास बास बास! गेले पाच-सहा महिने तेच ऐकतोय सारखं. तुम्ही अजून टेन्शन देऊ नका."
"तुम्हाला कसलं आलंय टेन्शन, नरेन्द्रभाई? तुम्ही तर स्वतःच देशातल्या सगळ्या प्रश्नांवर रामबाण उपाय आहात. जय श्रीराम."
"जय श्रीराम. जय श्रीराम."
"बरं, फोन कशासाठी केला होतात? काही विशेष काम माझ्याकडं?"
"हो तर. जरा विशेषच काम आहे. तुम्ही तुमच्या चॅनलवर कुठलातरी मुलाखतीचा कार्यक्रम चालवता ना?"
"हो हो, 'आप की अदालत'. त्यासाठीच तर एवढा फेमस आहे ना मी."
"काय म्हणालात? 'आप' की अदालत? बाप रे, तुम्हीपण 'आप'चा झाडू घेतला का काय हातात?"
"अहो नाही नाही नरेन्द्रभाई, ते केजरीवालचं 'आप' म्हणजे 'आम आदमी'चं. हे 'आप' म्हणजे आपल्या-आपल्यातलं. हॅ हॅ हॅ."
"हॅ हॅ हॅ, पण म्हणजे ते पत्रकार लोक घेतात तसलीच मुलाखत ना?"
"हो तसलीच, फक्त सेट असतो कोर्टाचा. आणि ज्याची मुलाखत घ्यायचीय त्याला आम्ही उभं करतो आरोपीच्या पिंजर्‍यात."
"अरे बापरे! कोर्ट? आरोपीचा पिंजरा?"
"पण तुम्ही कशाला घाबरताय नरेन्द्रभाई? तुम्हाला तर सुप्रिम कोर्टानं क्लीन चिट दिलीय ना?"
"अहो क्लीन चिट नाही ती शर्मा जी. 'सबळ पुराव्यांअभावी आरोप सिद्ध होत नाहीत', असं म्हटलंय. त्यामुळं अजूनही पुरावे बाहेर येऊ नयेत म्हणून खूप सावध रहावं लागतं हो."
"बरं बरं, ते मुलाखतीचं काय म्हणत होता तुम्ही?"
"हां, ते काँग्रेसवाले आणि 'आप'वाले सगळीकडं सांगत फिरतायत की, मोदी मुलाखतीला घाबरतो, मोदी पत्रकारांना घाबरतो."
"हॅ, एवढंच ना? मग घ्यायची एखादी जंगी पत्रकार परीषद. नाहीतर असं करा ना, तुम्हाला मुलाखत द्यायचीच आहे असं जाहीर करुन टाका एकदा. मग बघा तो करणसुद्धा तुमच्या मागं-मागं फिरेल मुलाखत घ्यायला..."
"......"
"हॅलो, हॅलो नरेन्द्रभाई! हॅलो..."
"हां हॅलो."
"ओह्‌, मला वाटलं फोन कट झाला की काय?"
"नाही, मी लाईनवरच आहे. जरा पाणी पिऊन घेतलं. ते करण थापरचं काय म्हणत होता तुम्ही?"
"कोण? मी? हां हां, ते करण थापर नाही करण जोहरचं म्हणत होतो मी. म्हटलं करण जोहरपण मागं-मागं फिरेल तुमची मुलाखत घ्यायला..."
"अच्छा अच्छा, करण जोहर काय? मला वाटलं पुन्हा करण थापर... बरं ते जाऊ दे, तुमच्या त्या आपल्या-आपल्या अदालतमधे का नाही बोलवत तुम्ही मला?"
"खरंच आयडीया चांगली आहे. नाही तरी तुम्हाला खूप चांगला टीआरपी मिळतोय सध्या. आमच्या चॅनेलचं तर नशीब उघडलं म्हणायचं. बोला, कधी ठेवायचा इंटरव्ह्यू?"
"ते ठरवू नंतर. आधी माझ्या काही अटी आहेत इंटरव्ह्यूसाठी, त्यावर बोलूयात का?"
"हो हो, नक्कीच! मला मान्य आहेत तुमच्या सर्व अटी..."
"अहो आधी काय अटी आहेत त्या ऐकून तरी घ्या!"
"बरं, बोला काय अटी आहेत तुमच्या?"
"त्या अरविंद केजरीवालनं सभा आणि पत्रकार परीषदा घेऊन खूप प्रश्न विचारुन ठेवलेत आधीच. त्यातला एकपण प्रश्न तुमच्या लिस्टमधे नसला पाहिजे."
"हो हो, मंजूर. सारखे-सारखे तेच-तेच प्रश्न विचारत असतो तो. मी जरा वेगळे प्रश्न विचारेन."
"छान. मी दोन मतदारसंघांतून निवडणूक लढवतोय लोकसभेची. एकाच मतदारसंघातून का नाही लढवत, असं विचारायचं नाही."
"मंजूर, तुम्ही दोनच काय ५४३ मतदारसंघांतून उभे राहिलात तरी नाही विचारणार."
"माझं लग्न, माझी बायको, मी आधीच्या निवडणुकांच्या वेळी ही माहिती का लपवली, यातलं काहीही विचारायचं नाही."
"कबूल, तुमचं लग्न ही तुमची खाजगी बाब आहे. त्यावर मी कशाला प्रश्न विचारेन. हां, पण गांधी फॅमिलीत कोण कुणाचा मुलगा, कोण कुणाची सून, यावर बोललं तर चालेल ना?"
"चालेल चालेल. पुढं ऐका. एका बाईवर पाळत ठेवायला सांगितली होती मी, खाजगी कारणातून. त्यावर अजिबात प्रश्न विचारायचा नाही."
"कारण खाजगी होतं ना, मग नाही विचारणार."
"अमित शाहबद्दल प्रश्न विचारायचा नाही."
"तोबा तोबा! अमित शाह, माया कोडनानीबद्दल बिल्कुल काही विचारणार नाही."
"छान! गॅसच्या किंमतीबद्दल मला विचारायचं नाही. अंबानीच्या रिलायन्सबद्दल पण विचारायचं नाही..."
"काळजीच करु नका. सांगितलं ना, केजरीवालनं विचारलेला एकपण प्रश्न रिपीट होणार नाही याची काळजी घेईन मी."
"येडीयुरप्पा, श्रीरामलू, पासवान यांच्याबद्दल चर्चा करायची नाही."
"नाही करणार. पण काँग्रेसच्या मंत्र्यांनी केलेला भ्रष्टाचार, आदर्श घोटाळा, वगैरे?"
"हां त्यावर बोला सारखं-सारखं. झालंच तर मुलायमसिंगच्या गुंड मंत्र्यांबद्दल पण विचारा. फक्त अमित शाह, येडीयुराप्पा..."
"नाही नाही, त्यांची नावं नाही घेणार. एक काम करा नरेन्द्रभाई, तुम्हीच सांगा मी कुठले प्रश्न विचारु..."
"हां हे ठीकाय. असं विचारा की, राहुल गांधी हे म्हणाला त्यावर तुम्हाला काय म्हणायचंय? किंवा सोनिया गांधी तुम्हाला काहीतरी म्हणाल्या, त्यावर तुमची प्रतिक्रिया काय? किंवा मुलायम असं म्हणाला ते बरोबर आहे का? किंवा मोबाईलवर, फेसबुकवर 'अबकीबारमोदीसरकार' कसं गाजतंय, त्यावर चर्चा करा. अगदी खाजगीच प्रश्न विचारायचा असेल तर, माझे कपडे, ड्रेसिंग सेन्स, फॅशन डिझायनर, याबद्दल विचारा."
"ब्रिलियण्ट नरेन्द्रभाई! हा अगदी आगळावेगळा एपिसोड होणार आहे 'आप की अदालत'चा. पण मी काय म्हणतो, थोडेसे तरी विरोधी प्रश्न विचारावे लागतीलच मला. नाहीतर लोकांना शंका येईल, हा इंटरव्ह्यू आहे की तुमची सभा?"
"हं, बरोबर आहे तुमचं म्हणणं. असं करा, मला विरोध करणार्‍या अडवाणी, जसवंतसिंग, मुरली मनोहर जोशी, यांच्याबद्दल विचारा अवघड प्रश्न."
"हे चालेल. ठीकाय तर मग, मी तयार आहे. बोला कधी घ्यायचा इंटरव्ह्यू?"
"ते सांगतो मी. फक्त एक गोष्ट लक्षात ठेवा."
"अजून काही राहिलं का नरेन्द्रभाई?"
"इंटरव्ह्यू सुरु झाल्यापासून संपेपर्यंत सारखा 'मोदी मोदी' असा घोष होत राहिला पाहिजे."
"एवढंच ना? तो तर मी आत्तापासूनच सुरु करतोय... मोदी मोदी मोदी..."
"धन्यवाद. भेटू या मग 'आप की अदालत'मधे!"


Share/Bookmark

Thursday, April 3, 2014

What happens when someone...

When someone claims to change the entire situation,
Not with logic but with a magic wand,
When we expect mortal men to become Gods who will uplift us,
Without we taking any efforts ourselves,
It is sure that these men will grow larger than life,
And we will be left with nothing but repenting upon choices we made,
And decisions we didn't take!

Share/Bookmark

Wednesday, April 2, 2014

आपणच

आपणच आपली थोपटावी पाठ
आपणच सांगावा आपलाच थाट

आपणच करावी आपलीच चर्चा
चर्चेत लावावी दुसऱ्यांची वाट

आपणच बांधावे आपलेच देऊळ
स्वतःलाच म्हणावे अनाथांचा नाथ

आपणच म्हणावी आपलीच आरती
सोबतीला घ्यावी चमच्यांची साथ

मिळेल तिकडून मिळवावा फायदा
नंतर घालावी कंबरेत लाथ

Share/Bookmark