ऐसी अक्षरे

:- कथा
:- कविता
:- लेख
:- अनुवाद
:- हिंदी
:- English
:- संग्रह
:- इतर

मंदार शिंदे
Mandar Shinde
Showing posts with label children. Show all posts
Showing posts with label children. Show all posts

Friday, August 12, 2022

Baasari - Short Story in Marathi

बासरी
******

एके दिवशी एका शहरात आला एक बासरीवाला. रंगीत-रंगीत बासऱ्या त्यानं आणल्या होत्या विकायला. स्वतः वाजवत होता तो बासरी खूप सुंदर. मंत्रमुग्ध होऊन जाई, सूर पडती ज्याच्या कानांवर.

मोठमोठ्यानं ओरडत होता - बासरी घ्या बासरी.. बासरी सांगेल एक सत्य किंवा देईल आनंद नक्की. ओरडून झाल्यावर वाजवू लागे बासरी पुन्हा-पुन्हा. आनंदानं ऐकणारे मग डोलवू लागती माना.

लोकांना वाटलं नक्कीच ही बासरी आहे खास. बासरीसोबत खरा आनंद मिळणार अगदी हमखास! बासरीवाला म्हणतच होता - बासरी घ्या बासरी.. बासरी सांगेल एक सत्य किंवा देईल आनंद नक्की. 

जिथं-जिथं तो जाईल तिथं लागला जणू मेळा. बासरी विकत घ्यायला एवढे लोक झाले गोळा. दुपारपर्यंत त्याच्या सगळ्या बासऱ्या विकून झाल्या. स्वतःची एकच बासरी उरली हातामध्ये त्याच्या. एकजण म्हणाला त्याला - हीपण बासरी विकून टाक. नकार देऊन बासरीवाला घरी निघाला चूपचाप. 

विकत घेतली ज्यांनी बासरी, बसले सगळे वाजवायला. एकाची पण वाजेना धड, लागले हवा फुंकायला. तुझी वाजते का, त्याची वाजते का, चौकशी झाली सुरु. सूर कुणालाच काढता येईना, नुसता आवाज फुरुफुरु.

लोकांना आता वाटायला लागलं, फसवणूक झाली आपली. एकाची पण वाजेना कशी सुरात नवीन बासरी. बासरीवाल्याची एकच बासरी होती चांगली वाजणारी; बाकीचा माल खराब त्यानं मारला आपल्या माथी. चिडले लोक, बासरीवाल्यानं दिला होता धोका. शिकवू त्याला नक्की धडा, भेटू तर दे पुन्हा.

थोड्या दिवसांनी पुन्हा आला बासरीवाला शहरात. सूर तेच पुन्हा घुमले त्याच गल्ली-बोळात. चला चला, जाब विचारू, घरोघरी गेला निरोप. त्याच्याभोवती गोळा होऊन सगळे करू लागले आरोप.

वादावादी झाली खूप, पण निकाल काही लागेना. न्यायाधीशांकडं घेऊन गेले न्यायनिवाडा करायला. घडलं काय, तक्रार काय, सांगितलं सगळं उलगडून. जज साहेब बुचकळ्यात पडले, असली केस ऐकून.

काहीतरी गडबड आहे नक्की, आली त्यांना शंका. एवढे लोक उगीचच नाही करणार एकत्र दंगा. बासरीवाल्याला म्हणाले -  सांग, काय घडलं होतं? खराब बासरी विकलीस ह्यांना, खरं आहे की खोटं?

खोटं आहे, न्यायाधीश साहेब, तो म्हणाला ठासून. चांगल्याच बासऱ्या दिल्यात मी, एक-एक तपासून. खराब बासरी एकसुद्धा मी सोबत नाही ठेवत. काही म्हणा, खोट्याचा धंदा आपल्याला नाही झेपत.

जज म्हणाले - यांच्या बासऱ्या का नाही वाजत देवा? तुझ्याच बासरीतून सुमधुर संगीत, यांच्यातून नुसती हवा?

तो म्हणाला - म्हणणं माझं नीट ऐकलं नाही ह्यांनी. बासरी सांगेल एक सत्य किंवा देईल आनंद नक्की.

म्हणजे काय, नीट सांग, जज साहेब म्हणाले. सत्य मिळेल की आनंद, हे कसे ओळखायचे?

तो म्हणाला - बासरीनं माझ्या नसेल दिला आनंद; पण सत्य सांगितलेलं दिसणार कसं, डोळेच जर ठेवले बंद? बासरी विकत घेतली म्हणून संगीत कसं येईल? वाजवायला येत नसेल तर नुसती हवाच येईल-जाईल.

सगळ्या बासऱ्या घेतल्या परत, हिरव्या, पिवळ्या, रंगीत. एक-एक बासरी वाजवून त्यानं ऐकवलं मधूर संगीत.

मला आनंदी बघून ह्यांना वाटलं, सोप्पं आहे. दहा रुपयात बासरी आणि आनंद, फारच स्वस्त आहे. खरं तर ह्यांना माहीत नाही बासरी कशी वाजवायची. अपेक्षा मात्र सगळ्यांना आहे सुमधूर संगीत ऐकायची. सत्य माझ्या बासरीनं सांगितलं आहे, साहेब. क्षमता आणि अपेक्षांचा बसत नाही इथं मेळ. आरोप ह्यांचा माझ्यावर, फसवणूक मी केली. स्वतःच स्वतःला फसवणाऱ्यांची फिर्याद तुम्ही घेतली.

कष्ट नकोत, शिक्षण नको, मग आनंद कसा मिळेल? पैशानं विकत मिळेल बासरी, संगीत कसं मिळेल? मिळवू शकतात आनंद हे स्वतः बासरी वाजवायला शिकून. तुमचा वेळ वाया घालवला बघा, माझ्यावर आरोप करून.

जज साहेबांनी डोलवली मान, केस झाली सोपी. आरोप करणारे फिर्यादी आता स्वतःच झाले आरोपी. बासरीवाल्याचं केलं कौतुक, केली त्याची सुटका. आनंदाची चाहूल दाखवून लावून गेला चटका… 

मूळ हिंदी कथा - सचिन कुमार जैन
मराठी रूपांतर - मंदार शिंदे



Share/Bookmark

Saturday, September 25, 2021

Manache Khel (Marathi Story)

मनाचे खेळ
(मंदार शिंदे 9822401246)


कीर्तीच्या ताईने आज एक नवीनच गोष्ट सांगितली. "रविवारी काहीतरी वेगळा खेळ खेळायचा आणि सोमवारी वर्गात आल्यावर त्याबद्दल सगळ्यांना सांगायचं!"

"वेगळा खेळ म्हणजे नक्की काय खेळायचं, ताई?" असं कीर्तीने विचारलं, तेव्हा ताई म्हणाली, "नेहमी खेळता त्यापेक्षा वेगळा खेळ."

"पण आम्हाला थोडेच खेळ खेळता येतात, ताई," सिकंदर म्हणाला.

"अरे म्हणूनच तर वेगळा खेळ खेळायला सांगितलाय ना! त्याशिवाय तुम्हाला आणखी खेळ कसे माहित होणार? जरा विचार करा आणि नवीन खेळ शोधून काढा. सोमवारी वर्गात याल तेव्हा तुम्हाला खूप नवीन नवीन खेळांबद्दल ऐकायला मिळणार आहे."

"पण ताई…" कीर्ती काहीतरी विचारणार होती, पण बोलता बोलता मध्येच थांबली.

"काही शंका असेल तर विचारून घ्या," ताई हसत हसत म्हणाली.

"शंका नाही ताई, पण एक रिक्वेस्ट आहे," ज्योती म्हणाली.

"कसली रिक्वेस्ट?" ताईने विचारलं.

"अगदीच नवीन खेळ शोधून काढायचा म्हणजे फारच कडक नियम आहे, ताई. काहीतरी सूट मिळाली तर बरं होईल…" ज्योतीनं असं म्हटल्यावर कीर्तीनं तिच्याकडं कौतुकानं बघितलं. तिलासुद्धा असंच म्हणायचं होतं, पण कसं म्हणायचं असं वाटून ती मध्येच थांबली होती.

ताई म्हणाली, "फार टेन्शन नका घेऊ. थोडा विचार तरी करा... बरं, ठीक आहे. चला, मी एक सूट देते तुम्हाला…"

"हुर्रेऽऽऽ" सगळी मुलं एकदम ओरडली.

"अरे हो हो, मी अट रद्द केलेली नाही, थोडीशी सूट देईन म्हणाले. अगदी नवीन खेळ नाही सुचला तर निदान नवीन सवंगडी तरी शोधावेच लागतील."

"म्हणजे... खेळ जुनाच चालेल पण वेगळ्या दोस्तांसोबत खेळायचा, असंच ना?" सिकंदरने स्पष्टच विचारून टाकलं.

"हो हो, असंच असंच!" ताई हसत म्हणाली आणि तिने आपली बॅग आवरायला घेतली. म्हणजे आता वर्ग संपला असं सगळ्या मुलांना कळालं.

आता नक्की काय खेळायचं आणि कुणासोबत खेळायचं, यावर विचार करत सगळी मुलं आपापल्या घराकडे चालायला लागली.

"आई, मला काहीतरी नवीन खेळ सुचव ना!" घरी आल्या आल्या कीर्ती म्हणाली.

"बापरे! नवीन खेळ? मी तर मागच्या वीस वर्षात कुठलाच खेळ खेळलेले नाहीये." आईने लढाईच्या आधीच राजीनामा देऊन टाकला.

"असं काय गं, आई?" कीर्ती म्हणाली. "आमच्या ताईने सांगितलंय, नवीन खेळ खेळायचा आणि त्याबद्दल सोमवारी सगळ्यांना सांगायचं. आणि हो, अगदी नवीन नसला तरी जुनाच खेळ नवीन दोस्तांसोबत खेळायचा असंपण सांगितलंय."

"मग सोप्पंय की!" आई म्हणाली. "तुझा नेहमीचा गाड्या दुरुस्त करायचा खेळ खेळू शकतेस तू. फक्त यावेळी तुझ्याकडच्या गाड्या न मोडता दुसर्‍या कुणाच्या तरी मोडायच्या," असं म्हणून आई हसायला लागली.

"मी गाड्या मोडत नाही काही, गाड्या दुरूस्त करते!" कीर्तीला आईच्या बोलण्याचा राग आला होता.

"बरं बरं, मग तुझ्या गाड्या दुरुस्त करायच्या ऐवजी दुसऱ्या कोणाच्या तरी दुरुस्त कर. झालं समाधान?" आईने विचारलं आणि तिच्या उत्तराची वाट न बघता आतल्या खोलीत निघून गेली.

"आईला माझ्याशी बोलण्यात काही इंटरेस्टच नसतो," कीर्ती स्वतःशी पुटपुटली.

"असं कसं म्हणू शकतेस तू, कीर्ती? नऊ महिने पोटात असताना तुझं सगळं तीच एकटी ऐकत नव्हती काय?" पाठीमागून आतमध्ये येत पप्पा बोलले.

"पप्पा!" गर्रकन मागे वळून कीर्ती पप्पांच्या कुशीत धावली. तिला उचलून कडेवर घेत पप्पांनी विचारलं, "काय बोलायचं होतं तुझ्याशी? मला सांग."

मग कीर्तीनं पुन्हा सगळी कहाणी सुरुवातीपासून सांगितली.

"अच्छा! एवढंच होय? हे तर खूपच सोप्पं आहे," असं म्हणत पप्पांनी तिला खाली उतरवलं आणि फ्रेश व्हायला आत निघून गेले. कीर्तीला त्यांची ही युक्तीसुद्धा आता माहिती झाली होती. 'सोप्पं आहे' म्हणायचं आणि हळूच पळून जायचं! जाऊ दे, मलाच काहीतरी विचार करायला लागेल, असं म्हणत कीर्ती आतमध्ये निघून गेली.

बराच वेळ खिडकीतून बाहेर बघत असताना आई आणि पप्पांच्या गप्पा तिच्या कानावर येत होत्या. कीर्तीचे पप्पा एका गॅरेजमध्ये काम करायचे. रोज कामावरून आले की आईला कामावरच्या गमतीजमती सांगायचे. आज कुठली नवीन गाडी दुरुस्त केली, कुठल्या कस्टमरची काय गंमत झाली, काम करताना काय चूक झाली, असं खूप काही सांगण्यासारखं असायचं. कीर्तीसुद्धा त्यांच्या गप्पा ऐकत त्यांच्यासोबत बसायची; पण आज तिला त्यापेक्षा काहीतरी महत्त्वाचा विचार करायचा होता. त्यामुळं ती एकटीच दुसरीकडे बसली होती; पण ऐकत मात्र त्यांच्याच गप्पा होती.

विचार करता करता छोट्या कीर्तीचा मोठा मेंदू थकून गेला आणि हळूहळू तिचे डोळे जड झाले. काही वेळानं कसला तरी गडबड गोंधळ ऐकून ती जागी झाली. थोड्या वेळापूर्वी तर आपण खिडकीतून बाहेर बघत होतो आणि आता खिडकीतून बाहेर दिसणाऱ्या ग्राउंडवर कसे काय आलो, ते तिला कळलंच नाही. ग्राउंडच्या चारही बाजूंनी खूप सारी गर्दी जमली होती आणि खूप जोरजोरात ओरडण्याचे आवाजसुद्धा येत होते. पण नक्की कोण जमलं होतं आणि कोण ओरडत होतं, हे काही तिला समजत नव्हतं. कारण सगळीकडून ग्राउंडवर खूप मोठा प्रकाश पडत होता.

'बहुतेक लोकांनी आपल्या मोबाईलचे टॉर्च ऑन केले असतील!' मागे एकदा तिने टीव्हीवर एका मॅचच्या वेळेस असं बघितलं होतं. पण हळूहळू तिच्या डोळ्यांना त्या भगभगीत उजेडाची सवय झाली, तसं तिच्या लक्षात आलं की ते मोबाईलचे टॉर्च नव्हते, तर गाड्यांचे हेडलाईट होते. बंद-चालू होणारे, अप्पर-डिप्पर करणारे, पिवळे आणि पांढरे, खूप सारे लाईट होते.

"अरेच्चा! लोक पार्किंगमध्ये गाडी लावायची सोडून आतमध्ये घेऊन आले की काय." तिला खुदकन हसू आलं; पण तेवढ्यात तिच्या कानाजवळच कुणीतरी जोरात शिट्टी फुंकली आणि तिनं दचकून मागे बघितलं.

एक काळी-पिवळी रिक्षा अगदी तिच्या पायाला नाक लावून उभी होती. "मॅच सुरू होणार आहे, पटकन बाजूला हो!" असं ती रिक्षा तिला म्हणाली.

"बाजूला म्हणजे कुठं?" कीर्तीनं गोंधळून विचारलं.

"तुला पाहिजे तिथं!" असं म्हणत रिक्षाने आपली मान उगीचंच डावीकडे-उजवीकडे वळवली. आता कुठं जायचं हे न कळून कीर्ती पटकन त्या रिक्षामध्येच जाऊन बसली. रिक्षा चालवायला तर कुणीच नव्हतं; पण ती बसल्याबरोबर रिक्षा सुरु झाली आणि ग्राउंडच्या एका टोकाला जाऊन थांबली.

"कसली मॅच आहे इथं?" कीर्तीनं विचारलं.

"फुटबॉलची मॅच आहे. तुला माहिती नाही काय?" रिक्षाने जागेवर थरथरत विचारलं.

"नाही, कुठल्या टीमची आहे?" तिनं पुन्हा विचारलं.

"अरेच्चा!" रिक्षा म्हणाली, "कसली मॅच आहे, कुणाची मॅच आहे, हेच माहिती नसेल तर ग्राउंडवर आलीस कशाला?"

ही रिक्षा फारच उद्धटपणे बोलतीय, असं किर्तीला वाटून गेलं. "खरंच नाही माहिती. मी इथं कशी आले, ते पण आठवत नाहीये," कीर्तीनं खरं ते सांगितलं. यावर रिक्षानं काहीच न बोलता फक्त जागेवर एक गिरकी घेतली आणि करकचुन ब्रेक लावून थांबून राहिली.

ग्राऊंडच्या चारही बाजूंनी आवाज वाढत चालले होते. थोड्याच वेळात ग्राउंडवर काही गाड्या हळूहळू येताना तिला दिसल्या. दोनचाकी, चारचाकी, छोट्या-मोठ्या कितीतरी गाड्या येऊन आपापल्या जागी थांबत होत्या. हे काहीतरी विचित्रच घडतंय, असं किर्तीला वाटत होतं; पण पुन्हा काहीतरी प्रश्न विचारून या रिक्षाचं उद्धट उत्तर ऐकायची तिची इच्छा नव्हती, त्यामुळं ती समोर जे काही चाललंय ते गुपचूप बघू लागली.

घरघर घरघर, व्रूम व्रूम, असे आवाज करत गाड्या जागच्या जागी थरथरत होत्या. अचानक ग्राउंडच्या एका बाजूने सुसाट वेगाने एक सायकल आली आणि ग्राऊंडच्या मधोमध येऊन थांबली. मग कीर्तीला शिट्टीचा आवाज आला; पण ती शिट्टी त्या सायकलनं वाजवली की ती बसलेल्या रिक्षानं वाजवली, हे तिला समजलंच नाही. पण फुटबॉलची मॅच मात्र सुरू झाली.

सगळ्या टू-व्हीलर आणि फोर-व्हीलर एकमेकांना न धडकता बॉल पास करत ग्राउंडवर फिरताना दिसत होत्या. कीर्तीला भारीच मजा वाटू लागली. मधूनच धडधड धडधड आवाज करत एक बुलेट गाडी आली आणि तिने फुटबॉलला जोरात किक मारली. फुटबॉल उंच उडाला; पण समोरच्या टीमचा गोलकीपर म्हणून एक मोठ्ठा ट्रक उभा होता, त्या ट्रकच्या कपाळावर आपटून बॉल परत ग्राउंडच्या मध्ये येऊन पडला. ग्राऊंडच्या सभोवती जमलेल्या गर्दीमधून वेगवेगळे हॉर्नचे आवाज ऐकायला येऊ लागले. पी पी पी, भों भों भों, अशा आवाजांनी एकच कल्लोळ झाला.

कीर्ती थांबली होती त्याच बाजूला एक मोठा स्कोअर बोर्ड लावलेला होता आणि त्याच्या शेजारी उभा राहिलेला एक जाडजूड रोडरोलर ग्राउंडवर बारीक लक्ष ठेवून होता. दोन्ही टीमकडून एकसुद्धा गोल न झाल्यानं बिचाऱ्या रोडरोलरला स्कोअर अपडेट करायची संधीच मिळाली नाही. तो जागेवरच गुरगुरत आणि मागेपुढे मागेपुढे करत थांबून राहिला.

तेवढ्यात ग्राउंडवर एका बाजूला खूप गर्दी झाली. एका छोट्याशा कारने फुटबॉल खेळवत खेळवत अगदी गोल पोस्टपर्यंत नेला होता. अगदी शेवटच्या क्षणी त्या कारने बॉल पास करून त्यांच्या टीममधल्या क्रेनकडे ढकलला. क्रेनची सोंड खाली आली आणि फुटबॉल उचलून तिने बरोबर जाळीमध्ये फेकला.

"गोऽल! गोऽऽल!" असा आरडाओरडा झाला. रोडरोलर स्कोअर बोर्ड अपडेट करायला मागे वळला. पण सायकलने शिट्टी वाजवून सगळ्यांना थांबवलं आणि सांगितलं की, "फुटबॉल खेळताना हाताचा वापर करायची परवानगी नाही."

मग क्रेनचा हात कुठला आणि पाय कुठला याच्यावर वादावादी सुरू झाली. स्कोअर बोर्ड अपडेट करायचा चान्स हुकला याचा रोडरोलरला राग आला आणि गडगड गडगड आवाज करत तो थेट मैदानात घुसला. चिडलेल्या रोडरोलरला येताना बघून दोन्ही टीममधल्या छोट्या-मोठ्या गाड्या इकडे-तिकडे पळत सुटल्या. ही सगळी गडबड बघून कीर्तीला हसावं कि घाबरावं तेच कळेना. या गोंधळात रोडरोलर आपल्याला येऊन धडकला तर आपला चेंदामेंदा होईल, हे लक्षात येऊन रिक्षा पळून जायचा प्रयत्न करू लागली; पण काही केल्या रिक्षा स्टार्ट होईना. नुसतीच जागेवर खाँई खाँई आवाज करत थरथरत राहिली. आता मात्र कीर्तीला हसू आवरेना. ग्राउंडवर गोल-गोल फिरणाऱ्या गाड्या आणि त्यांच्या मागे लागलेला रोडरोलर बघून ती जोरजोरात हसायला लागली.

"कीर्ती, ए कीर्ती, काय झालं हसायला? एकटीच काय हसतेस?" आई आणि पप्पा दोघेही तिच्याकडं आश्चर्यानं बघत उभे राहिले होते. कीर्ती एकदा त्या दोघांकडं आणि एकदा खिडकीतून बाहेर दिसणार्‍या ग्राउंडकडं बघत हसतच होती. आता यांना काय सांगायचं आणि कसं सांगायचं, हे पण तिला कळत नव्हतं; पण सोमवारी वर्गात सांगण्यासारखं आता तिच्याकडं खूप काही होतं, हे नक्की!


[समाप्त]



Share/Bookmark

Thursday, July 8, 2021

Motha Manus - Marathi Short Story

 

मोठा माणूस

(मंदार शिंदे ९८२२४०१२४६)


    चिनू आज सकाळी सहा वाजताच उठून बसला होता. रात्री झोपताना बाबांनी त्याला प्रॉमिस केलं होतं - 'उद्या नक्की पुस्तक काकांकडं घेऊन जाईन'. पुस्तक काकांकडं जायला चिनूला खूप म्हणजे खूप म्हणजे खूप आवडायचं. रोज सकाळी शाळेत जायला चिनू अजिबात तयार नसायचा; पण आवडीच्या ठिकाणी जायचं म्हटलं की सगळ्यात आधी उठून तयार व्हायचा!


    पुस्तक काकांचं घर चिनूचं खूप म्हणजे खूप म्हणजे खूप आवडीचं ठिकाण होतं. खरंतर ते घर नव्हतंच… तो एक जुना वाडा होता; पण जुन्या सिनेमात किंवा पुस्तकात असतो तसा दगडी वाडा नव्हे. या वाड्याच्या भिंती बांबूच्या होत्या आणि एकावर एक तीन मजले बांधलेले होते. बांधलेले म्हणजे खरोखर जाड्या सुतळीसारख्या दोराने बांधून घेतले होते. अशा भिंती चिनूने कुठंच बघितल्या नव्हत्या; अगदी पुस्तकातसुद्धा नाही, टीव्हीवरसुद्धा नाही, इंटरनेटवरसुद्धा नाही.


    या भिंतींचा रंग प्रत्येक वेळी वेगळा असायचा. याचीसुद्धा चिनूला खूप म्हणजे खूप म्हणजे खूप गंमत वाटायची. एकदा भर उन्हाळ्यात चिनू बाबांसोबत पुस्तक काकांकडं गेला होता, तेव्हा त्यांच्या घराच्या भिंती हिरव्याशार आणि थंडगार होत्या. बाबांच्या आणि काकांच्या गप्पा मारुन होईपर्यंत चिनू त्या हिरव्याशार आणि थंडगार भिंतींना टेकून बसला होता. हळूहळू तो स्वतःच एवढा थंड झाला की, जाताना बाबांना त्याला झोपेतून उठवावं लागलं.


    नंतर एकदा भर पावसात त्यांच्याकडं गेल्यावर, भिंतींमधून झिरपणारं पाणी बघून त्याला खूप म्हणजे खूप म्हणजे खूप मजा वाटली होती. आपल्या घरी भिंतीवर चुकून एखादा ओघळ आला की वॉटर प्रूफिंगवाल्यांना फटाफट फोन जातात... आणि इथं भिंतींचे धबधबे झाले तरी पुस्तक काका गरम वाफाळत्या चहाचा घोट घेत निवांत गप्पा मारत बसलेले असतात. गंमतच आहे नाही?


    पुस्तक काकांच्या घराची आणखी एक गंमत म्हणजे त्यांच्या घरात कुठंही जिनेच नव्हते. ना जिना, ना पायऱ्या… पण मजले तर तीन होते! मग वरच्या मजल्यांवर जायचं कसं? चिनूलासुद्धा हा प्रश्न पहिल्याच भेटीत पडला होता. चिनूनं हा प्रश्न विचारल्यावर त्याचे बाबा आणि पुस्तक काका खो खो हसायलाच लागले. त्यावेळी चिनूला या दोघांचा खूप म्हणजे खूप म्हणजे खूप राग आला होता. मोठ्या माणसांना लहान मुलांपेक्षा चार गोष्टी जास्त माहिती असतात, मान्य आहे. पण ते लहान होते तेव्हा त्यांनापण असे प्रश्न पडले असतीलच ना? मग आता लहान मुलांनी असे प्रश्न विचारले की ही मोठी झालेली माणसं खो खो हसून का दाखवतात?


    "तुला वरच्या मजल्यावर जायचं आहे का?" पुस्तक काकांनी हसू आवरत विचारलं होतं.


    "जायचंच आहे असं काही नाही; पण जायला लागलं तर कसं जाणार, एवढाच प्रश्न पडला, काका…" चिनूनं राग आवरत उत्तर दिलं होतं.


    यावर पुन्हा हसत हसत काकांनी त्याला सरळ उचललं आणि एका भिंतीसमोर धरलं. चिनूनं नकळत समोरच्या भिंतीला, म्हणजे त्यातल्या दोन बांबूंना पकडलं आणि काकांनी त्याला सोडून देताच सरसर वर चढत तो वरच्या मजल्यावर पोहोचलासुद्धा! आणि वरच्या मजल्यावर त्याला जे काही दिसलं, ते बघून तो खूप म्हणजे खूप म्हणजे खूपच खूष झाला होता...


    आणि म्हणूनच तेव्हापासून पुस्तक काकांकडं जायला चिनूला खूप म्हणजे खूप म्हणजे खूप आवडायचं. आणि म्हणूनच चिनू आज सकाळी सहा वाजताच उठून बसला होता.


    बरोबर सात वाजता चिनू आणि बाबा पुस्तक काकांकडं जायला बाहेर पडले. बाबांनी त्यांच्या बाईकला किक मारून ती स्टार्ट केली. बाईक स्टार्ट झाल्याची खात्री करून मगच चिनू त्यांच्यामागं चढून बसला. त्याचं काय आहे, मागं एकदा तो गाडीवर बसलेला असताना बाबांनी किक मारली आणि ती किक गाडीला बसायच्या ऐवजी चिनूच्या पायालाच बसली. तेव्हापासून चिनू बाबांकडं हट्ट करत होता, बटण स्टार्टची बाईक घ्या म्हणून… पण बाबांना काही ते पटत नव्हतं. त्यांना किक मारल्याशिवाय गाडी चालवायचं समाधान मिळत नसावं बहुतेक... म्हणून चिनूनं स्वतःपुरता उपाय शोधला होता की, बाईक स्टार्ट झाल्याशिवाय मागं चढून बसायचंच नाही. तसा चिनू खूप म्हणजे खूप म्हणजे खूपच स्मार्ट होता, नाही का?


    बाईक स्टार्ट झाल्याची खात्री पटल्यावर चिनू टुणकन उडी मारून बाबांच्या पाठीमागं बसला आणि आईनं शंभर वेळा दिलेल्या सूचनेचं काटेकोर पालन करत त्यानं सुरक्षिततेसाठी बाबांच्या पोटाला घट्ट मिठी मारली. पण बराच प्रयत्न करूनसुद्धा त्याच्या दोन्ही हातांची बोटं एकमेकांपर्यंत पोहोचू शकली नाहीत. बाबांचं पोट जरा जास्तच सुटलंय, असं मनातल्या मनात म्हणत त्यानं खाली स्वतःच्या पोटाकडं नजर टाकली, आणि बाबांचा नव्हे तर आपलाच घेर वाढत चाललाय हे त्याच्या लक्षात आलं. पण आपलं वाढीचं वय आहे, त्यामुळं हे चालायचंच, असं त्यानं स्वतःला समजावलं आणि बाबांच्या ढगळ्या शर्टच्या दोन कडा मुठीत घट्ट पकडून तो बसला.


    पहिल्या वेळी पुस्तक काकांच्या घराच्या वरच्या मजल्यावर गेल्यावर चिनूला जे काही दिसलं होतं, त्याच्यासाठी पुन्हा पुन्हा त्यांच्या घरी जायची वाट तो बघायचा. आत्ता गाडीवर बसल्या-बसल्या त्याच्या डोळ्यांसमोर त्या वरच्या मजल्यावरचंच चित्र दिसत होतं आणि तिथं पोहोचल्यावर काय-काय करायचं, याचीच डोक्यात जुळणी चालली होती.


    आपल्याच विचारांमध्ये गुंगलेल्या चिनूला पुस्तक काकांचं घर आलेलं कळालंच नाही. म्हणजे घर आहे तिथंच होतं, पण तो तिथं कधी येऊन पोहोचला हे कळालंच नाही. बाबांनी गाडी सुसाट पळवलेली दिसते, असा विचार करत त्यानं गाडीवरून टुणकन खाली उडी मारली आणि पळत-पळत घराच्या उघड्या दरवाजातून थेट आत शिरला. दरवाजावर काकांच्या नावाची एक रंगीत पाटी लावलेली होती, तिच्याकडं चिनूनं नेहमीप्रमाणं दुर्लक्ष केलं. एक तर पुस्तक काकांचं खरं नाव खूप मोठं होतं; त्यापेक्षा त्याला त्यानं स्वतः ठेवलेलं 'पुस्तक काका' हे नाव जास्त आवडायचं. पुस्तक काकांनासुद्धा या नवीन नावाचा काहीच प्रॉब्लेम नव्हता; तसं त्यांनी चिनूला आणि चिनूच्या बाबांना स्पष्ट सांगितलं होतं. म्हणजे पुस्तक काकांनासुद्धा त्यांचं खरं नाव आवडत नसण्याची शक्यता होती. खरंतर आपलं नाव आपण स्वतःच ठरवलं पाहिजे, असं चिनूला वाटायचं. म्हणून तर त्याला थोडं-थोडं कळायला लागल्यावर त्यानं आई-बाबांशी चर्चा करून त्याचं 'चिनू' हेच नाव वापरायला भाग पाडलं होतं. तसं त्याचं खरं नाव आई-बाबांनी (की आणखी कोणी, माहिती नाही) 'चंद्रशेखर' असं भारदस्त ठेवलं होतं. पण त्या नावाचं त्याला स्वतःलाच एवढं ओझं वाटायचं की विचारू नका! आणि इंग्रजी शाळेत जायला लागल्यावर एवढ्या मोठ्या नावाचं स्पेलिंग… बापरे!


    तर चिनूनं पुस्तक काकांचं 'पुस्तक काका' हे नाव ठेवण्यामागं काय कारण असावं? बरोब्बर ओळखलंत! पुस्तक काकांच्या घरात खूप म्हणजे खूप म्हणजे खूप पुस्तकं होती आणि चिनूला पुस्तक वाचायला खूप म्हणजे खूप म्हणजे खूप आवडायचं; म्हणून मग त्यानं पुस्तक काकांना हे नाव देऊन टाकलं.


    "तुम्ही दोघं बसा इथं गप्पा मारत; मी चाललो वरच्या मजल्यावर," अशी घोषणा करत चिनू भिंतीला धरुन सरसर सरसर वरच्या मजल्यावर पोहोचलासुद्धा. खालून बाबा आणि पुस्तक काकांचं खो खो हसणं ऐकू येत होतं; पण आता त्याला त्यांच्या हसण्याचा राग येत नव्हता. वरच्या मजल्यावर पसरलेला पुस्तकांचा खजिना बघून चिनूचे डोळे चमकायला लागले होते.


    त्या मजल्यावर सगळीकडं कपाटं भरभरून पुस्तकंच पुस्तकं होती. कपाटात न बसणारी पुस्तकं टेबलावर, खुर्च्यांवर, आणि अगदी जमिनीवरसुद्धा ठेवलेली होती. एवढी सगळी पुस्तकं पुस्तक काकांनी कधी आणली असतील? एवढी सगळी पुस्तकं त्यांनी स्वतः वाचली असतील का? एवढ्या सगळ्या पुस्तकांमधलं त्यांना थोडं थोडं तरी आता आठवत असेल का? असे खूप म्हणजे खूप म्हणजे खूप सारे प्रश्न पहिल्या वेळी या मजल्यावर आला तेव्हा चिनूला पडले होते. पण आता या प्रश्नांवर विचार करायला त्याच्याकडं अजिबात वेळ नव्हता. बाबा आणि पुस्तक काकांच्या गप्पा संपेपर्यंत त्याला जास्तीत जास्त पुस्तकं वाचून काढायची होती.


    पुस्तक काकांनी चिनूला पाहिजे तितकी पुस्तकं वाचायची परवानगी दिलेली होती; पण एकाच अटीवर... कुठलंही पुस्तक या घराच्याच काय, मजल्याच्या देखील बाहेर नाही गेलं पाहिजे. या मजल्यावर चिनूला आवडणारी गोष्टींची, चित्रांची, खेळांची, आणि माहितीची खूप म्हणजे खूप म्हणजे खूप पुस्तकं होती. कदाचित शंभर, दोनशे, पाचशे, किंवा हजारसुद्धा असतील... पुस्तक काकांना तरी नक्की आकडा माहिती असेल की नाही कुणास ठाऊक!


    ही सगळी पुस्तकं वाचून झाली की मग पुस्तक काका त्याला अजून वरच्या मजल्यावरची पुस्तकं वाचायची परवानगी देणार होते. प्रॉमिसच केलं होतं त्यांनी तसं. वरच्या मजल्यावर म्हणे मोठ्या माणसांनी वाचायची पुस्तकं होती. पण या मजल्यावरची पुस्तकं वाचून संपेपर्यंत चिनूसुद्धा एक मोठा माणूस झालेला असेल, असं बाबा मागं एकदा म्हणाले होते.


    "वयानं नाही झाला तरी डोक्यानं नक्कीच मोठा माणूस होईल तोपर्यंत," असं त्यावर पुस्तक काका म्हणाले होते.


    ...म्हणजे फक्त वय वाढलेलीच माणसं मोठी असतात असं नाही का? म्हणजे वयानं वाढली पण डोक्यानं वाढलीच नाहीत अशा माणसांना पण आपण मोठी माणसं म्हणतो का? आणि वयानं नाही पण डोक्यानं वाढली अशा मोठ्या माणसांना आधीच मोठी झालेली माणसं लहान समजतात की मोठं? आता आपल्या डोक्यात असे मोठे मोठे प्रश्न यायला लागलेत म्हणजे आपण मोठे झालो असं समजायचं का? पुस्तक काकांएवढा मोठा माणूस होण्यासाठी किती पुस्तकं वाचायला लागतील? असे खूप म्हणजे खूप म्हणजे खूप सारे प्रश्न चिनूच्या छोट्याशा डोक्यात गर्दी करू लागले.


    पण या प्रश्नांवर आत्ता विचार करायला अजिबात वेळ नव्हता. आत्ता पुस्तकं वाचायची आहेत. बाकीचे विचार घरी परत जाताना बाईकवर मागं बसूनसुद्धा करता येतील. तेव्हा बाबा काहीतरी प्रश्न विचारतील; पण त्यांना हं हं म्हणून आपले विचार चालू ठेवता येतील. मोठी माणसं असंच करतात हे चिनूनं अनेकदा बघितलं होतं. मोठ्या माणसांच्या अशा अनेक गोष्टी त्याला लवकर लवकर कळायला लागल्या होत्या. अशानं तो खूपच लवकर मोठा माणूस होऊन जाईल आणि मग पुस्तक काका त्याला अजून वरच्या मजल्यावर पाठवून देतील. पण तोपर्यंत या मजल्यावरची पुस्तकं वाचूनच नाही झाली तर काय? या विचारानं चिनूची पुन्हा गडबड उडाली आणि बाकीच्या विचारांना मोठ्या कष्टानं बाजूला सारत तो पुस्तकात मान खुपसून वाचू लागला.


[समाप्त]


('शिक्षण विवेक' जुलै २०२१ अंकामध्ये प्रकाशित)




Share/Bookmark

Saturday, June 12, 2021

Don't breach privacy and snatch dignity of children!

 मुलांच्या गोपनीयतेचा भंग करू नका आणि त्यांचा आत्मसन्मान हिरावून घेऊ नका!

- एलिन मार्कवीस, स्वतंत्र कायदेशीर सल्लागार


कोविड मदत कार्य पहिल्या लाटेकडून दुसऱ्या लाटेकडे जात असताना आणि आता तिसऱ्या लाटेची भीती जाणवत असताना, काही गोष्टींची काळजी घेणे गरजेचे आहे.

मी माझ्या अनेक मित्र-मैत्रिणींना आणि संस्थांना, ते मदत करत असलेल्या मुलांची ओळख उघड न करण्याबद्दल सांगत आले आहे. त्यांचे फोटो काढून सोशल मीडियावर पोस्ट करणे बेकायदेशीर आहे. माझ्या माहितीनुसार, मदत कार्याचा भाग म्हणून देखील मुलांची ओळख फोटोमधून उघड करणे या मूलभूत तत्त्वांच्या विरोधात जाते :- (ii) आत्मसन्मान आणि स्वयंमूल्य तत्व; (viii) निंदा न करणाऱ्या शब्दप्रयोगाचे तत्व; (xi) खाजगीपणा व गोपनीयता जपण्याच्या हक्काचे तत्व; (xiv) नव्याने सुरुवात करण्याचे तत्त्व, इत्यादी.

बाल न्याय (मुलांची काळजी व संरक्षण) अधिनियम २०१५ मधील कलम ७४ नुसार मुलांची ओळख उघड करण्यास प्रतिबंध केला गेला आहे. कोणत्याही वर्तमानपत्र, नियतकालिक, बातमीपत्र, किंवा ऑडिओ-व्हिज्युअल माध्यम, अथवा संवादाच्या इतर कोणत्याही स्वरूपातील कोणत्याही अहवालामध्ये, एखाद्या बालकाची ओळख उघड होईल अशा प्रकारे नाव, पत्ता, अथवा शाळा किंवा इतर कोणताही तपशील, अथवा अशा कोणत्याही बालकाचे छायाचित्र प्रसिद्ध केले जाऊ नये. या तरतुदींचा भंग करणारी कोणतीही व्यक्ती, सहा महिन्यांपर्यंतच्या तुरुंगवासाच्या अथवा दोन लाख रुपयांपर्यंत दंडाच्या किंवा दोन्ही शिक्षेस पात्र राहील.

मुलांच्या कल्याणासाठी काम करत असताना, मुलांच्या संरक्षणासाठी आणि सर्वोत्तम हितासाठी केलेल्या कायदेशीर तरतुदींकडे दुर्लक्ष किंवा त्यांचे उल्लंघन होणार नाही याची काळजी घेऊया.

लक्षात घ्या, जेव्हा तुम्ही एखाद्या बालकाचा, तुम्ही त्याला किंवा तिला देत असलेल्या वस्तूसोबत सेल्फी काढून पोस्ट करता, किंवा तुम्ही ज्यांना मदत केली आहे अशा अनेक मुलांचे फोटो पोस्ट करता, तेव्हा तुम्ही त्यांचा आत्मसन्मान हिरावून घेता, त्यांच्या गोपनीयतेचा भंग करता, आणि त्यांना आयुष्यभरासाठी कलंकित करता.







Share/Bookmark

Monday, December 7, 2020

Short Story - Raja

नवीन कथा: "राजा"

👑📱🐶💡🤔💭
(लेखकः मंदार शिंदे ९८२२४०१२४६)

    राजा सकाळी उठला. डोळे चोळत त्यानं इकडं-तिकडं बघितलं. महालात दुसरं कुणीच नव्हतं. मातोश्री आज लवकर मोहिमेवर गेल्या वाटतं! त्यानं विचार केला.

    आळोखे-पिळोखे देत राजा उभा राहिला. रोजच्या सवयीनं राजवस्त्राची घडी घालू लागला. वयानुसार वाढत्या उंचीमुळं हे राजवस्त्र अंगावर पांघरायला पुरेनासं झालं होतं. शिवाय नेहमी डोक्याकडं घ्यायची बाजू काल चुकून पायाकडं घेतली होती. तोंडावर पांघरलं की बरोबर डोळ्यांसमोर राजवस्त्राची खिडकी यायची, ज्यातून महालाच्या छतापलिकडचे तारे बघत राजाला छान झोप लागायची. काल उलट-सुलट पांघरल्यामुळं या खिडकीत पाय जाऊन तिचा दरवाजा झाला होता.

    आपल्या राजवस्त्राची मातोश्रींच्या राजवस्त्राशी गुपचुप अदलाबदल करायचा विचार राजाच्या मनात चमकून गेला. पण मातोश्री झोपतात त्या कोपऱ्यात नजर टाकली तेव्हा त्याच्या लक्षात आलं की गेले कित्येक महिने त्या अंगावर पांघरायला घेतच नाहीत. त्यांचं जुनं राजवस्त्र पलिकडच्या बाजूला दोन बांबूंना बांधून झोळी केली होती. बादशाहची झोळी!

    राजा त्या झोळीपाशी जाऊन थांबला. रिकाम्या झोळीत बसून झोका घ्यायचा त्याला मोह झाला. पण स्वतःच्या वाढत्या उंचीबरोबर वाढणाऱ्या वजनाची सुद्धा त्याला जाणीव होती. आपण ह्या झोळीत बसलो आणि झोळी फाटली तर? कसं का असेना, अंगावर पांघरायला एक राजवस्त्र आहे, ते बादशाहच्या नवीन झोळीसाठी कुर्बान करायची राजाची तयारी नव्हती.

    बादशाहचं नाव कधी ठेवणारेत पण? चहाचं पातेलं चुलीवर ठेवत तो विचार करू लागला. बादशाह काय भारी नाव आहे… राजाचा भाऊ बादशाह! पण बादशाहच ठेवतील का नाव? मातोश्रींना नव्हती आवडली आपली सूचना… काहीतरी देवाबिवाचं नाव ठेवायचं म्हणे. असं देवाचं नाव ठेवलं म्हणून कुणी खरंच देव होतं का? आता माझ्याच नावाचं बघा…

    चहा उकळेपर्यंत राजा महालाबाहेर जाऊन चूळ भरून आला. अलीकडंच तो चुलीवरची बरीच कामं करायला शिकला होता. चहा बनवायचा, भात शिजवायचा, रस्सा उकळायचा, पापड भाजायचा… कुणी शिकवलं नव्हतं, पण मातोश्रींना ही सगळी कामं करताना बघितलं होतं त्यानं लहान असल्यापासून.

    मातोश्री आता बादशाहला घेऊन जातात कामावर, आधी राजाला घेऊन जायच्या तशा. पण आता राजा मोठा झाला होता ना. त्यामुळं त्याला एकट्याला घरी सोडून जाणं शक्य होतं. पण मातोश्री परत येईपर्यंत पोटातली भूक थोपवणं राजाला शक्य नव्हतं. म्हणून मग घेतली त्यानं स्वतःच चुलीवरची कामं शिकून…

    चहात बुडवायला काही मिळतंय का हे शोधताना राजाला अचानक 'तो' दिसला - मोबाईल! मातोश्री मोहिमेवर जाताना विसरून गेल्या की काय? घाईघाईनं त्यानं मोबाईल हातात घेतला आणि चालू करायचा प्रयत्न करू लागला. थोडा वेळ झटापट केल्यावर त्याच्या लक्षात आलं की त्याचं - म्हणजे मोबाईलचं - चार्जिंग संपलेलं आहे. काल कामावर मोबाईल चार्ज करायचं मातोश्री विसरल्या असणार… म्हणून आमच्यावर ही जबाबदारी सोपवून गेलेल्या दिसतात. चहा पिता-पिता त्यानं विचार केला.

    चहाचा ग्लास विसळून झाल्यावर, बंद मोबाईल आणि चार्जर काळजीपूर्वक खिशात कोंबून राजा महालाबाहेर पडला. महालाचा बुलंद दरवाजा ओढून घेत त्यानं लोखंडी कडी अडकवली आणि सराईतपणे कुलुपात किल्ली फिरवली. आपल्या वयाच्या मानानं जरा जास्तच जबाबदाऱ्या आपल्यावर येऊन पडल्यात असं त्याला वाटून गेलं. कुलुप नीट लागलं की नाही हे बघायला त्यानं दोन-तीन हिसडे दिले. तिसऱ्या हिसड्याला लोखंडी कडीच बाहेर आल्यासारखी वाटली. पण कुलुप पक्कं बंद झालं होतं. स्वतःवर खूष होत राजा देवळाच्या दिशेनं निघाला.

    वस्तीतलं देऊळ म्हणजे त्याच्या दृष्टीनं 'चार्जिंग स्टेशन' होतं. वस्तीतल्या दादा, काका, मामा लोकांना देवळात आपापले मोबाईल चार्जिंगला लावताना त्यानं खूप वेळा बघितलं होतं. आज तो स्वत: तिथं मोबाईल चार्जिंगला लावणार होता. त्याला अजूनच मोठं झाल्यासारखं वाटू लागलं. 'दादा' झाल्यासारखं वाटू लागलं. तसा तो खरोखरचा दादा झाला होताच की - छोट्या बादशाहचा राजादादा!

    देवळाच्या पायऱ्यांवर त्याला एक नवीन कुत्रं बसलेलं दिसलं. आपल्या प्रजेची खडान्‌खडा माहिती राजाला असायची, त्यामुळं 'लोकल' कोण आणि 'फॉरेनर' कोण हे त्याला पटकन लक्षात यायचं.

    "हॅल्लो डॉगी! मायसेल्फ जॉर्ज अब्राहम कॅन्डी. लेकीन प्यार से लोग मुझे 'राजा' कहते हैं…"

    आपल्या स्वतःच्या आईला ऊर्फ मातोश्रींना 'लोग' म्हणताना त्याला कसंतरीच वाटलं. ती एकटीच बिचारी त्याला प्रेमानं 'राजा' म्हणायची. बाकी सगळ्यांसाठी तो फक्त 'राजू' होता. पण हे सगळं त्या 'फॉरेनर' कुत्र्याला कुठून माहिती असणार? त्याला आपण आपलं नाव जे सांगू तेच तो लक्षात ठेवणार, नाही का? आपली ओळख आपणच बनवायची, हे राजानं लहानपणीच ठरवून टाकलं होतं. लहानपणी म्हणजे फार वर्षांपूर्वी नव्हे, पण दादा व्हायच्या जरा आधी, बादशाहच्या जन्माआधी.

    त्या 'फॉरेनर' कुत्र्यानं बसल्या जागेवरच आपले पुढचे पाय अजून पसरवत राजा ऊर्फ जॉर्ज अब्राहम कॅन्डी साहेबांना कोपरापासून नमस्कार केला. स्वत:वरच खूष होत राजानं त्या पायरीपलीकडं उडी मारली आणि देवळाच्या सभामंडपात प्रवेश केला.

    त्या लांबलचक हॉलमधले चार्जिंग पॉइंट शोधणं अजिबात अवघड नव्हतं. प्रत्येक बोर्डपाशी भिंतीला टेकून उभी राहिलेली दादा, काका, मामा मंडळी आपापल्या किंवा एकमेकांच्या मोबाईलमधे काहीतरी बघण्यात गुंग होती. दुसऱ्या टोकाला कोपऱ्यात एकच बोर्ड होता जिथं कुणीच उभं किंवा बसलेलं नव्हतं.

    झपझप पावलं टाकत राजा त्या बोर्डपाशी गेला. खिशातून बंद मोबाईल आणि चार्जर बाहेर काढून तो रिकामं सॉकेट शोधू लागला. प्रत्येक सॉकेटमधे काही ना काही घुसवलेलं त्याला दिसलं. म्हणूनच इथं कुणी उभं राहिलं नव्हतं तर! राजानं प्रत्येक पिनमागच्या वायरचा डोळ्यांनी माग काढला. सगळ्या वायर बघून झाल्यावर नक्की कुठली पिन काढायची ते त्यानं ठरवलं. ‘ती’ पिन काढून तिथं चार्जर लावणार तेवढ्यात…

    "लाईट कुणी बंद केली रे कळसाची?"

    बुलेट काकांच्या किंचाळण्यानं राजा दचकला. बुलेट काका देवळाचा सगळा कारभार बघायचे. त्यांचं खरं नाव राजाला माहिती नव्हतं, पण त्यांच्याकडं एक धडाम्-धुडुम् आवाज काढणारी बुलेट गाडी होती, त्यामुळं त्यांना 'बुलेट काका' असंच नाव पडलं होतं.

    "बहिरे झाला काय रे सगळे? काय विचारतोय मी? कळसाची लाईट कुणी बंद केली?" बुलेट गाडीपेक्षा मोठ्या आवाजात बुलेट काका किंचाळत होते.

    आपला मोबाईल आणि चार्जर घेऊन हळूच बोर्डपासून सटकायचा राजानं प्रयत्न केला.

    "तू? मोबाईल लावतोस काय चार्जिंगला?" बुलेट काका अजून फुटतच होते. “कुणाचा मोबाईल आणलास चोरून?"

    "चोरुन नाही काका, आईचा आहे. चार्जिंग संपलं होतं म्हणून…"

    "म्हणून इथं आलास फुकट चार्जिंग करायला? आणि त्यासाठी कळसाची लाईट बंद केलीस तू?"

    "नाही काका… म्हणजे होय. मला वाटलं, आता दिवसा लाईटची गरज नसेल कळसाला…"

    "गरज नसेल? अरे देवळाच्या कळसावर पाच लाख रूपये खर्च केलेत मी. किती? पाच लाख! चोवीस तास लाईट चालू ठेवायचे म्हणून सांगून ठेवलंय सगळ्यांना. आता तू गरज ठरवणार होय त्याची? चल निघ इथून…"

    पाच लाख म्हणजे पाचावर पाच शून्य की सहा, यावर विचार करत राजा निमूटपणे देवळाबाहेर जायला निघाला. आत येताना भेटलेलं 'फॉरेनर' कुत्रं त्याला दिसलं नाही. बहुतेक बुलेट काकांनी आत येताना त्याच्या पेकाटात लाथ घातली असणार. देवळाच्या पायरीवरसुद्धा त्यांनी काही हजार तरी खर्च केले असतीलच ना? मग त्यावर कुणी परप्रांतीय फुकट येऊन बसलेला त्यांना कसा चालेल?

    पण बुलेट काकांकडं एवढे पैसे येतात कुठून? आपल्या मातोश्री दिवसरात्र काम-काम-काम करतात; आपले पिताश्री वेगवेगळ्या राज्यांमधे जाऊन काम शोधत असतात, जिकडं काम मिळेल तिकडंच राहतात. तरी आपल्याकडं एवढे पैसे येत नाहीत. बुलेट काका तर कधी काम करताना दिसत नाहीत. तरी त्यांच्याकडं खर्च करायला केवढे पैसे असतात. बहुतेक 'पैसे खर्च करणं' हेच त्यांचं काम असेल! पण मग हे पैसे ते स्वतःच्या घरावर खर्च करायचे सोडून देवळावर का खर्च करतात? जाऊ दे, आपल्याला तर काहीच कळत नाही. पिताश्री भेटले पुढच्या वेळी की विचारू त्यांनाच…

    विचार करता-करता राजा परत घरापाशी येऊन पोहोचला. कुलूप उघडून अंधाऱ्या महालात जायची त्याची इच्छा झाली नाही. आपण अजून थोडे मोठे झालो की एवढी भीती वाटणार नाही अंधाराची, त्यानं स्वतःला समजावलं. तो बाहेरच महालाच्या भिंतीला टेकून बसला.

    अजून थोडे मोठे म्हणजे किती मोठे? अठरा वर्षांचा झालास की तू स्वतंत्र मोठा माणूस होशील, असं पिताश्री आणि मातोश्री दोघंपण म्हणायचे. आता खूप वर्षं नव्हती राहिली अठरासाठी. चार-पाच-सहा वर्षांतच येईल अठरावं. पण बादशाहला खूपच वर्षं लागतील अजून, नाही का? केवढुसा आहे तो आत्ता… मातोश्री दमून जातात त्याचं सगळं करता-करता. पण आपण असतो ना मदतीला!

    आपण बादशाहएवढे असताना कुठं कोण होतं मातोश्रींच्या मदतीला? एकटीनंच केलं असेल ना आपलं सगळं? अजून किती वर्षं करत राहणार? आपण काहीतरी करायला पाहिजे… काय करूया? आपल्याला कामावरसुध्दा नेत नाहीत. शाळेत जा, भरपूर शीक, मोठा हो, असं म्हणत असतात. बुलेट काका गेले असतील का शाळेत? कुठल्या शाळेत शिकले असतील की एवढे मोठेच झाले? एकदा विचारलं पाहिजे…

    विचार करता-करता राजाचा डोळा लागला. चार्जिंग नसलेला मोबाईल हातात घट्ट पकडून, तिथंच महालाच्या भिंतीला टेकून तो झोपून गेला, आता थेट अठरा वर्षांचे झाल्यावरच उठू, असं काहीतरी स्वप्न बघत…

👑📱🐶💡🤔💭

- मंदार शिंदे
9822401246


Share/Bookmark

Tuesday, January 21, 2020

कोटाचं गाणं


"कोटाचं गाणं"

(नेहमीच्या युनिफॉर्मऐवजी, 'उन्नती संस्थे'ने यावेळी शाळेत जाणाऱ्या मुलांसाठी ऐन थंडीच्या दिवसांत कोट शिवून घेतले, त्याचीच ही गोष्ट!)

संचित ये, सावित्री ये
ये रे शेखर, ये गं सुहाना,
रुपेश आणि विराट ये
शारदा मागे राहू नको ना!

सकाळची वेळ, थंडीचा खेळ
झोपेचा राहिला नाही ठिकाणा.
शाळेत खास, काहीतरी आज
बाई म्हणाल्या, मिळणार आम्हाला.

मिळणार काय, माहिती हाय
भारीच कोट एक ताजा तवाना!
मोठ्यांनी घातला, सिनेमात पाह्यला
तरी नाय झाला, जुना पुराणा.

कॉलर टाईट, वाढेल ऐट
घालून दाखवू आई-बाबांना.
हसली ताई, दादाला घाई
पाणीच आईच्या आले डोळ्यांना.

अंगात कोट, हलतंय पोट
गदागदा खदाखदा हसू येताना.
लाजतंय कोण, नाचतंय कोण
कोटाचा कसला भारी बहाणा.

काढूया फोटो, बाजू को हटो
कोटवाले राजा को सलाम ठोका ना.
अंगात चढवला, मिरव-मिरवला
काढून ठेवायला, सांगू नका ना!
कोटात खेळू, कोटात पळू
राहू दे अंगात, झोपी जाताना...



(Click on image to read)



Share/Bookmark