सगुण - निर्गुण

महाराष्ट्र शासनाने शाळांच्या गुणवत्ता वाढीसाठी जाहीर केलेल्या 'सगुण विकास कार्यक्रमा'तील आक्षेपार्ह मुद्देः

• पुढारलेली किंवा नेतृत्व करणारी शाळा व 'इतर' शाळा अशी भेदभावपूर्ण मांडणी

• नेतृत्व करणारी शाळा निवडण्यासाठी निकषः

४. विविध नवनवीन उपक्रम राबविणारी व ते उपक्रम इतर शाळेशी शेअर करण्याची तयारी असलेली शाळा.

९. परिसरातील शाळांना विकासासाठी मदत करण्यास सहमती दर्शविणारी शाळा.

(निकष ४ व ९ नुसार, 'इतर' शाळांचे नेतृत्व करावे की न करावे, हे संबंधित शाळेच्या मर्जीवर अवलंबून असेल की बंधनकारक असेल ?)

• असेच निकष क्रमांक ३ व ५ 'इतर' शाळा निवडीसाठी नमूद केले आहेत.

६. परिसरातील इतर शाळेच्या तुलनेने अधिक पटाची शाळा.

(अधिक पट हा नेतृत्व करण्यासाठी निकष कसा काय असू शकतो ? यामुळे नेतृत्व करणाऱ्या आणि 'इतर' अशा दोन्ही शाळांमधील विद्यार्थ्यांची अधिक गैरसोय होणार नाही का ?)

• टीपः सगुण विकास कार्यक्रमांतर्गत मुख्य शाळा म्हणून जर खाजगी विनानुदानित / स्वयं अर्थ सहाय्यित शाळा सहभागी होण्यास इच्छुक असतील तर अशा शाळा स्थानिक स्वराज्य संस्थेच्या A ग्रेड च्या शाळांना देखील मदत करु शकतात.

(म्हणजे खाजगी शाळांची गुणवत्ता, शासनाच्या नेतृत्व करण्यास पात्र शाळांपेक्षा उच्च असते हे गृहीत धरले आहे का ?)

• भागीदारी/ सहकार्यातील उपक्रमांची क्षेत्रेः

१) भौतिक सुविधांचा सामाईक वापरः मुख्य शाळेतील क्रीडांगण, संगणक कक्ष, सभागृह व ग्रंथालय यासारख्या भौतिक सुविधा भागीदारी / सहकार्यातील इतर शाळेतील विद्यार्थ्यांना आठवड्यातून किमान एक दिवस वर्गनिहाय / निवडक वर्गातील विद्यार्थ्यांना उपलब्ध करुन देणे. तसेच मुख्य शाळेतील डिजिटल, ई-लर्निंग साहित्याचा लाभ दुसऱ्या शाळेतील मुलांना करुन देणे.

(म्हणजे शिक्षण हक्क कायद्यानुसार प्रत्येक शाळेत किमान भौतिक सुविधा उपलब्ध करुन देणे आता शासनावर बंधनकारक राहणार नाही का ? डिजिटल, ई-लर्निंग साहित्य 'इतर' शाळेतील मुलांनी एकच दिवस वापरणे अपेक्षित आहे का ?)

२) तज्ज्ञ शिक्षक मार्गदर्शनः सहभागी सर्व शाळेतील तज्ज्ञ शिक्षकांनी आठवड्यातून किमान एक दिवस सहभागी इतर शाळेत जाऊन तेथील विद्यार्थ्यांना मार्गदर्शन व अध्यापन करणे. विद्यार्थ्यांच्या अध्ययन निष्पत्ती साध्य करण्यासाठी व कौशल्ये विकसित करण्यासाठी सहकार्य करतील.

(तज्ज्ञ शिक्षक म्हणजे कोण ? इतर शाळेत एक दिवस जाण्याने मूळ शाळेतील कामगिरीवर परिणाम होणार नाही का ? एक दिवस इतर शाळेत जाऊन अध्ययन निष्पत्ती आणि कौशल्य विकास कसा करणार ? शिक्षण हक्क कायद्यानुसार विद्यार्थीःशिक्षक गुणोत्तरावर याचा कसा परिणाम होईल ?)

२) विद्यार्थी अदलाबदलः भागीदारी/ सहकार्यातील इतर शाळेतील 'निवडक' वर्गातील विद्यार्थ्याना मुख्य शाळेत जाऊन शिकण्याची, तेथील इतर विद्यार्थ्यांबरोबर संवाद साधण्याची व अध्ययन-अनुभव घेण्याची संधी निर्माण करुन देणे. तसेच एका शाळेतील शालेय विषय, विविध कला व क्रीडा प्रकारात पारंगत 'निवडक' विद्यार्थी दुसऱ्या शाळेत जाऊन 'इतर' विद्यार्थ्यांना अध्ययनासाठी मदत तसेच संबंधित कला व क्रीडा प्रकार यांच्या अध्ययनात व सरावात सहकार्य करतील.

(निवडक विद्यार्थी कशाच्या आधारावर निवडायचे आहेत ? जास्त गुण मिळवणारे आणि कमी गुण मिळवणारे विद्यार्थी अशी भेदभाव करणारी निवड प्रक्रिया कशासाठी ? तज्ज्ञ आणि प्रशिक्षित शिक्षक ज्यांना शिकवू शकले नाहीत अशा विद्यार्थ्यांना 'पारंगत विद्यार्थी' कसले सहकार्य करणार आहेत ? शाळा पातळीवर शिक्षकांचे प्रशिक्षण, नियुक्ती यावर भर देण्याऐवजी, पारंगत व इतर अशा दोन्ही प्रकारच्या विद्यार्थ्यांवर हा अनावश्यक भार आणि ताण का टाकला जात आहे ?)

१८/०८/२०१९

सगुण - निर्गुण